ÃÛÑ¿´«Ã½

Explore the ÃÛÑ¿´«Ã½
This page has been archived and is no longer updated. Find out more about page archiving.

LLUN
17eg Tachwedd 2014
Hygyrchedd
Geiriau Yn Unig
Llais Llên

ÃÛÑ¿´«Ã½ ÃÛÑ¿´«Ã½page
Cymru'r Byd

Llais Llên
Adolygiadau
Llyfrau newydd
Adnabod awdur
Gwerthu'n dda
Sôn amdanynt Pwy di pwy?

Y Talwrn


Chwaraeon
Y Tywydd


Ymateb

Cymorth

Wedi mwynhau'r ddalen hon?
Anfonwch hyn at gyfaill!

Ìý
adolygiadau a straeon adolygiadau a straeon
Monica
Dafad ddu llenyddiaeth
  • Sylwadau gan Glyn Jones ar Monica, Saunders Lewis.

    Un o ddefaid duon ein llenyddiaeth yw Monica, nofel gyntaf Saunders Lewis, a hynny am ei bod yn trafod thema wrthodedig.

    Yng ngeiriau'r awdur: ". . . pechod yw priodoledd arbennig dyn, y peth mwyaf dynol mewn bod, ac felly'n anhepgor i farddoniaeth a llên."

    Nid thema newydd i'n llên mo hon.
    Cawn ddarlun byw iawn o bechod Theomemphus yng ngherdd epig Williams Pantycelyn, a dyna pam y cyflwynodd Saunders Lewis ei nofel i goffadwriaeth y gŵr hwnnw.

    Ond yn wahanol i Theomemphus, nid yw Monica yn edifarhau nac yn troi at y Groes, a chredaf mai dyna pam y gwrthodwyd y nofel pan y'i cyhoeddwyd.

    O bechod i bechod
    Hercian o bechod i bechod yw hanes Monica Maciwan, heb wybod paham, a heb fedru gwneud dim am y peth.

    Mewn ymgais i ddod a fflach o liw i'w bywyd undonog dechreua gerdded strydoedd Caerdydd yn chwilio am fechgyn; yna daw ei chwaer â bachgen adref, a theimla Monica'r nwydau'n fflamio oddi mewn iddi.

    Rhydd ei bryd ar ddwyn cariad ei chwaer, a dyna a wnaiff gan fyw mewn blys o gnawdolrwydd gydag ef nes beichiogi.

    Dyma'r trobwynt. Fel yr eglura i'w gŵr:
    "Tegan oeddit ti i mi. Cherais i mohonot ti'n onest erioed."

    Troi'n salwch
    Ac o ganlyniad dechreua gasáu ei chorff afluniaidd, y babi a'i hanffurfia, a'r gŵr a'i beichiogodd.

    Try ei hunigrwydd yn salwch meddwl gwyrdroëdig.
    Dechreua esgeuluso ei hun, i gosbi'i gŵr a'r baban yn ei chroth.
    Erys yn ei gwely am fisoedd ar y tro.
    Mae'r darlun yn ddigon i godi cyfog.

    "Cronasai briwsion a darnau bwyd yn dew dan ei chluniau a'i thraed . . . Yr oedd olion cyfog ar y blancedi ac ar yr huling wrth droed y gwely. Yr oedd ei choesau hi yn dywyll ac wedi chwyddo, a lleiniau chwyslyd dan ei gên ac ar ei gwddf a'i dwyfron. Gorweddai Monica yn drom a disymud yng nghanol y drewdod."

    Fodd bynnag, nid yw ei chynllun yn gweithio. Yn ei rwystredigaeth aiff Bob ei gwrdd â phutain a deil afiechyd rhywiol.

    Dychmygwch gyhoeddi nofel fel hon yn y Tridegau!

    Darlunio cymdeithas
    Mae'r nofel yn dechrau yn syth drwy ddarlunio cymdeithas:
    '"Clyw'r wraig yna eto."
    "Honno sy'n chwerthin?"
    "O hyd ac o hyd. Mae'n crafu ar fy nerfau i. Bob hwyr bydd hi a'i gŵr yn sgwrsio gyda Mrs North, ac waeth beth a ddywedo'r gŵr, bydd hi'n ei glywed yn ddigri. . . Dos at y ffenest yn awr."

    Cymdeithas fusneslyd, feirniadol sydd yma. Cymdeithas nad yw'n gymdeithas.

    Pan ddaw Monica i'r llun yn llawn, ychydig baragraffau wedyn, gwelwn yr effaith a gaiff cymdeithas fel hon ar unigolyn:

    "Mae'n gas gen i'r babi yn awr cyn ei weld. Fyddaf i ddim byw, wyddoch chi."
    Chwarddodd Mrs Maciwan yn ddilywodraeth."

    Dyma enghraifft benigamp o ddawn ddramodyddol Saunders Lewis. Gall ennyn ein chwilfrydedd gyda chymeriad a sefyllfa sinistr fel hon.

    Gwraig nad yw'n ddeugain eto yn sôn am ei marwolaeth ac yn chwerthin.
    Rhaid darllen ymlaen.

    Crefft symbolaeth
    Mae defnydd crefftus o symbolaeth yma hefyd. Mae tai pâr y maestrefi yn cynrychioli'r pâr priodasol; yn gaeth i'w gilydd ond yn ynysig o bopeth arall.
    "Rhesi . . . o uffernau twt, pob un a'i gardd flodau o'i blaen."

    Mae cathod Monica yn cynrychioli ei hafiechyd. Sala'n byd aiff hi agosa'n byd y deuant nes eu bod erbyn diwedd y nofel yn cysgu gyda hi.

    Cymhara Monica grud ei phlentyn ag arch ac mae'n darganfod gwenwyn yn un o ddroriau ei gŵr, a hithau'n meddwl am farwolaeth.

    Gwendidau
    Ond nid yw'r nofel heb ei gwendidau, a hynny'n bennaf am mai dramodydd yw Saunders Lewis nid nofelydd.

    Mae gorysgrifennu a pharagraffau o ddisgrifio.

    A dyna ichi Alis a Lili. Esgus o gymeriadau ydynt. Yno ond i Monica gael dod atynt i adrodd ei hanes trasig.

    Credaf hefyd fod y traethydd hollbresennol yn traethu'n rhy holl bresennol weithiau:

    "Nid y claf yw unig anrhaith afiechyd. Rheibia weithiau gryfder yr ifanc, gan ei gipio ymaith oddi wrth hoywder bywyd a'i glymu wrth erchwyn gwely i weini mewn drycsawr a myllni ar ysglyfaeth angau."

    Pam na edy'r awdur i Monica adrodd ei stori yma?
    Profiad ail law a gawn.

    Nid yw'r diweddglo yn gwbl addawol ychwaith wrth i Monica fynd o amgylch y tai doctor i ffeindio doctor ei gŵr.

    Y mae un o'r doctoriaid hyn yn ffonio ei gyfaill, lle mae Bob yn gorwedd.

    A Monica wedyn yn llithro i'r llawr tu allan i'r union dŷ hwnnw, ychydig funudau cyn i'w gŵr adael. Gormod o gyd-ddigwyddiad.

    Yn ddim ond cant ac ugain o dudalennau, nofel fer yw Monica ac er yn nofel ych a fi, mae'n nofel graff gan awdur deallus.

    Astudia thema sy'n gwbl berthnasol i'n byd ni heddiw - gwacter ysbryd a'i hachosion, y modd mae'r rhain yn arwain at bechod, a hwnnw yn ei dro, at ddinistr.

  • Darparwyd y cyfraniad hwn fel rhan o Gynllun Cyfrannu ar y Cyd rhwng ÃÛÑ¿´«Ã½ Cymru'r Byd ac Antur Teifi. Daeth y cynllun hwn i ben ar 31 Ionawr 2008

    Cliciwch i ddarllen adolygiadau eraill dan gynllun Antur Teifi



  • cyfannwch


    Ychwanegwch eich sylwadau i'r dudalen fan hyn:
    Enw a lleoliad:

    Sylw:



    Mae'r ÃÛÑ¿´«Ã½ yn cadw'r hawl i ddewis a golygu sylwadau. Darllenwch sut i wneud y siwr caiff eich sylwadau eu cyhoeddi. I anfon cyfraniad mwy, cysylltwch â ni.

    Llyfrau - gwefan newydd
    Ewch i'n gwefan lyfrau newydd
    Teulu Lòrd Bach
    Epig deuluol o'r Blaernau
    Petrograd
    Rheswm arall dros ddathlu'r nofel Gymraeg
    Lôn Goed
    Pryfed a mwd - cof plentyn am lôn Williams Parry
    Silff y llyfrau diweddar
    Adolygu rhai o lyfrau'r gaeaf
    Hanner Amser
    Edrych ymlaen at yr ail hanner!
    Deryn Glân i Ganu
    Cariad, cyffuriau, blacmel a dial
    llyfrau newydd
    Awduron Cymru
    Bywgraffiadau awduron a llenorion o Gymru
    adnabod awdur
    Roger Boore
    Cyhoeddwr ac awdur
    gwerthu'n dda
    Nadolig a Rhagfyr 2008
    Cofiannau yn mynd a bryd y Cymry
    son amdanynt
    Sôn amdanynt
    Rhestr o'r holl lyfrau sydd wedi cael sylw ar ÃÛÑ¿´«Ã½ Cymru'r Byd.
    pwy di pwy?
    Dolennau defnyddiol
    Cyfeiriadau a chysylltiadau buddiol ym myd llyfrau
    dyfyniadau
    dyfyniadau Gair am air:
    Detholiad o ddyfyniadau - ydych chi'n gwybod pwy yw'r awdur?


    About the ÃÛÑ¿´«Ã½ | Help | Terms of Use | Privacy & Cookies Policy
    Ìý