|
Mae adfeilion Abaty Glyn y Groes, neu Valle Crucis yn Lladin, tua milltir a hanner i'r gogledd o Langollen. Tynnwyd y lluniau yma o'r hen abaty Sistersaidd gan Lyndon Wray, sy'n byw ym Mhensarn ger Abergele, ac sydd wedi ymddiddori yn hanes a golygfeydd gogledd Cymru ers dod yma i fyw o Loegr.
Sefydlwyd yr abaty gan Madog ap Gruffydd Maelor ym 1201 ar gyfer Urdd y Mynaich Gwynion yn gysylltiedig ag Abaty Ystrad Marchell ger Y Trallwng. Mae'r enw'n dod o Groes neu Biler Eliseg sydd heb fod ymhell o'r abaty ac sy'n llawer hŷn. Colofn syth ydy piler Eliseg gyda chroes arni ac arysgrif Lladin yn coffáu teulu llywodraethol teyrnas Powys yn ystod y 7fed i'r 9fed ganrif.
Mae'r abaty ar ffurf croes ac roedd lle i gysgu tua 20 o fynachod yno ac efallai tua 40 o frodyr lleyg. Dros y blynyddoedd, mae'r abaty wedi dioddef gan ddifrod tân, difrod yn ystod dau ymosodiad y brenin Edward I ar Gymru yn 1276-1277 a 1282-1283. ac, yn ôl rhai, yn ystod gwrthryfel Owain Glyndŵr er nad oes tystiolaeth i brofi hyn. Mwy o wybodaeth ar
Nid yw'r ÃÛÑ¿´«Ã½ yn gyfrifol am gynnwys gwefannau allanol
 |
