ÃÛÑ¿´«Ã½

• Ganwyd yn 1932 yn Neiniolen, neu Llanbabs fel yr oedd ef a thrigolion yr ardal yn galwÂ’r pentref.
  Chwarelwr yn chwarel Dinorwig oedd ei dad gyda bywyd yn galed i deulu a oedd yn brwydroÂ’n barhaus yn erbyn tlodi.
  Mae nifer o feirniaid llenyddol yn gweld olion yr ofn hwnnw, a oedd yn fygythiad parhaol, yn ei ddramâu.
• Yn 1939 aeth ei dad i ymladd yn yr Ail Ryfel Byd a dechreuodd ei fam weithio mewn ffatri yn Llanberis. Hi oedd yn gwisgoÂ’r trowsus yn y cartref felly, ac mae merched dramâu Gwenlyn yn rhai cryfion.
• Cafodd ei addysg yn Ysgol Gwaun Gynfi lle pasiodd y sgolarship i Ysgol Ramadeg Brynrefail. Yn yr ysgol roedd yn mwynhau gwyddoniaeth.
• Yr oedd yn 13 pan ddaeth ei dad adref oÂ’r rhyfel.
• Yn ddiweddarach ymunodd Gwenlyn â’r RAF i gyflawni ei wasanaeth milwrol gorfodol. Yn anghytuno â rhyfel yn dilyn holl hanesion erchyll ei dad treuliodd ddwy flynedd yn nyrs yn adran feddygol yr RAF.
  Dywedodd iÂ’r cyfnod hwn yn nyrs fod o help iddo ysgrifennu Poen yn y Bol, Y Twr a Sal gan iddo weld sut yr oedd pobl yn teimlo pan oedden nhw mewn poen. Hefyd cafodd yr wybodaeth feddygol angenrheidiol.
• Wedi iddo ddychwelyd adref oÂ’r RAF aeth iÂ’r Coleg Normal ym Mangor iÂ’w hyfforddiÂ’n athro. Yno ymddiddorodd yn y ddrama, nid fel sgwennwr ond fel actor a chynhyrchydd.
• TraÂ’r oedd yn y coleg hefyd y dechreuodd Richard Jones, ei gyn brifathro yn Ysgol Gwaun Gynfi, ei hyfforddi i fod yn bregethwr cynorthwyol. Efallai mai dyma eginfa y gwersi moesol yn ei ddramâu syÂ’n peri i feirniaid weld ystyr grefyddol iddyn nhw.
• Yn athro mathemateg yn Llundain daeth yn fwy cyfarwydd â byd y theatr a threuliodd lawer oÂ’i amser hamdden yn y West End.
  Dechreuodd hefyd ymhel â Chwmni Drama’r Gymdeithas Gymreig yn Llundain lle daeth i gysylltiad â rhai fel Ryan Davies a Rhydderch Jones. Hefyd, bu’n arwain nifer o nosweithiau llawen yma.
• Wedi pedair blynedd, gadawodd Lundain i ddysgu yn Ysgol Dyffryn Ogwen, Bethesda. Yma buÂ’n dysgu gwyddoniaeth trwy gyfrwng y Gymraeg.
• TraÂ’n byw yng Nghaernarfon daeth i adnabod Huw Lloyd Edwards a fuÂ’n ysbrydoliaeth fawr iddo. Ef aÂ’i perswadiodd i anfon ei ddrama gyntaf, Y Ddraenen Fach, i gystadleuaeth drama fer Eisteddfod Genedlaethol Dyffryn Maelor yn 1961. Daeth yn gyd-fuddugol.
• Yn ddiweddarach perswadiodd Huw Lloyd Edwards ef i ysgrifennu drama hir. Comisiwn gan Elis Gwyn a Wil Sam o Theatr y Gegin, Cricieth, a barodd iddo fynd ati i ysgrifennu Saer Doliau.
• Yn y cyfamser buÂ’n actio a chynhyrchu yn Theatr Fach Eryri lle daeth dan ddylanwad John Gwilym Jones
• Hefyd roedd yn cynhyrchu drama flynyddol yn ysgol Dyffryn Ogwen lleÂ’r oedd erbyn hyn yn athro.
• Yn 1966 ymunodd â’r ÃÛÑ¿´«Ã½ yng Nghaerdydd i sefydlu adran sgriptiau. Dyma gyfnod cyfresi fel Fo a Fe a chychwyn Pobol y Cwm aÂ’r ffilm Saesneg, Grand Slam.
• Enillodd lawer o wobrau gan gynnwys pedair gwobr yn yr Eisteddfod Genedlaethol, gwobr Cyngor y Celfyddydau yn 1967 a gwobr yng Ngwyl Ddrama Ryngwladol Dundalk yn Iwerddon yn 1977.
• BuÂ’n briod ddwywaith, yn gyntaf gyda Joy o Bontyberem ac wedyn gydag Ann Beynon. Yr oedd dau blentyn yn y ddwy briodas.
• Bu farw ar Dachwedd 5 1991, ac feÂ’i claddwyd ym mynwent Macpela, Pen-y-groes, Dyffryn Nantlle.

Y Dramodydd
Ei Fywyd
Ei Ddramâu
Atgofion Cyfeillion
Y Cyhoedd yn Cofio
Llais Llên

Y Cynhyrchiad
Astudio'r Ddrama

Rhaglenni 'Wythnos Gwenlyn Parry'