ÃÛÑ¿´«Ã½

Explore the ÃÛÑ¿´«Ã½
This page has been archived and is no longer updated. Find out more about page archiving.

LLUN
17eg Tachwedd 2014
Hygyrchedd
Geiriau Yn Unig

ÃÛÑ¿´«Ã½ ÃÛÑ¿´«Ã½page
ÃÛÑ¿´«Ã½ Cymru

Ymateb

Cymorth

Wedi mwynhau'r ddalen hon?
Anfonwch hyn at gyfaill!

Ìý
Cofio...?
Canolfan Fasnach y Byd, Efrog Newydd
Y Penawdau, y pethau, y bobl...
Ymosodiadau ar Ganolfan Fasnach y Byd yn Efrog Newydd

Clicwch ar bwnc:

Cymru
Y Byd
Cerddoriaeth
Celfyddydau
Ffilmiau
Teledu a Radio
Chwaraeon
Gwyddoniaeth
Ffordd o Fyw
Marwolaethau

CYMRU

  • Clwy'r traed a'r genau oedd stori fawr y flwyddyn yng Nghymru, gyda gwaharddiad ar gerdded yng nghefn gwlad, llawer iawn o ddigwyddiadau'n cael eu canslo a busnesau'n diodde'. Yn rhannol oherwydd y clwy', aeth yr Urdd i drybini ariannol - gyda'r gwersylloedd ar gau am gyfnod, roedd llawer llai o incwm ar gael. Bu rhaid diswyddo, cyn i'r Llywodraeth helpu gyda chymorth ychwanegol.
  • Digwyddiad mawr yr Etholiad Cyffredinol yng Nghymru oedd cyfarfyddiad y dirprwy brif weinidog John Prescott gyda'r Cymro, Craig Evans, yn y Rhyl. Taflodd Evans wy a thaflodd Prescott. Yn yr ornest go iawn, cipiodd Lafur sedd Ynys Môn oddi ar Blaid Cymru, ond cymerodd y Blaid sedd Dwyrain Caerfyrddin a Dinefwr oddi ar Lafur. Doedd dim AS Ceidwadol unwaith eto.
  • Cafwyd isetholiad cynta'r Cynulliad yn Nwyrain Abertawe, gyda Val Lloyd yn cadw'r sedd i Lafur, wedi marwolaeth Val Feld.
  • Roedd yna brotestio a deiseb tros y Cyfrifiad yng Nghymru. Gwrthododd miloedd â llenwi eu ffurflenni am nad oedd blwch i ddweud eich bod yn Gymro neu Gymraes.
  • Cyhoeddwyd fod gwaith dur Llanwern ger Casnewydd yn cau, gan golli tua 4,000 o swyddi.
  • Roedd yna golledion swyddi yng nghefn gwlad Cymru hefyd, gyda ffatri ddillad Dewhirst yn cau yn Llanbed - rhwng popeth, roedd y cwmni wedi diswyddo mwy na 1,000 o weithwyr wrth gau pedair ffatri yn y Gorllewin. Roedd y gwaith yn mynd i wledydd tramor fel Morocco.
  • Roedd y mewnlifiad hefyd yn stori fawr. Bu helynt tros alwadau gan Seimon Glyn, un o gynghorwyr Plaid Cymru, yng Ngwynedd, am gyfyngu ar fewnfudwyr ac aeth cyn-Gadeirydd Bwrdd yr Iaith, John Elfed Jones, i drafferth ar ôl cymharu'r llif o bobol i mewn i Gymru gyda chlwy'r traed a'r genau.
  • Yn rhannol oherwydd y mewnlifiad ac yn rhannol oherwydd Cynllun Unedol Ceredigion i ganiatáu codi 6,500 o dai tros 15 mlynedd, sefydlwyd mudiad newydd o'r enw Cymuned.
  • Ar yr un diwrnod â'r cyfarfod i sefydlu Cymuned, cafwyd rali yng Nghaernarfon i gefnogi gweithwyr ffatri leol Friction Dynamex. Bydden nhw'n picedu am dair blynedd cyn ennill achos diwydiannol eu bod wedi eu diswyddo'n annheg.
  • Ym mis Medi, cafodd un o awduron teledu enwoca' Cymru, John Owen, crëwr Pam Fi Duw?, ei gyhuddo o gam-drin bechgyn yn rhywiol. Lladdodd ei hun cyn wynebu'r achos terfynol. Sefydlodd Comisiynydd Plan Cymru ymchwiliad llawn i'r achos - roedd wedi dechrau yn ei swydd ym mis Mawrth. br />

    Y BYD

  • Clwy'r traed a'r genau oedd stori fawr hanner cynta'r flwyddyn trwy wledydd Prydain hefyd. Cafwyd 2,000 o achosion o'r afiechyd a chostiodd yr argyfwng tua £8bn i Lywodraeth Prydain.
  • Lladdwyd deg o bobol mewn damwain drên yn Selby, yn Swydd Efrog, ar ôl i yrrwr fynd i gysgu wrth olwyn Land Drover ar draffordd a phlymio i lawr i'r lein.
  • Cafwyd dyn o Libya yn euog o achosi trychineb Lockerbie, pan laddwyd 270 o bobol. Cafodd garchar am 27 mlynedd. Ond roedd llawer o'r teuluoedd yn parhau'n anfodlon.
  • Er ei fod wedi ei ohirio am ychydig oherwydd clwy'r traed a'r genau, llwyddodd Y Blaid Lafur i ennill buddugoliaeth hawdd arall yn yr Etholiadau Cyffredinol. Ymddiswyddodd William Hague o fod yn arweinydd y Ceidwadwyr a daeth y 'dyn tawel', Iain Duncan Smith, yn ei le.
  • Ar Fedi 11 cafwyd yr ymosodiad terfysgol gwaetha' yn hanes y byd pan gafodd pedair awyren eu cipio gan gefnogwyr Al Qaeda. Hedodd dwy i mewn i ddau dŵr Canolfan Fasnach y Byd yn Efrog Newydd, trawodd un arall yn erbyn y Pentagon yn Washington a'r ola'n chwalu mewn cae ym Mhennsylvania ar ôl ymgiprys rhwng teithwyr a'r terfysgwyr. Lladdwyd bron 3,000.
  • O ganlyniad i'r ymosodiad, gyda George Bush yn Arlywydd ers dechrau'r flwyddyn, penderfynodd yr Unol Daleithiau a Phrydain yn ymosod ar Afghanistan yn y gred mai yno yr oedd pencadlys Al Qaeda a'u harweinydd Osama bin Laden. Diorseddwyd llywodraeth Islamaidd y Taliban yno a dechreuodd y 'rhyfel yn erbyn terfysgaeth'.
  • Aeth cwmni Enron i'r wal yn yr Unol Daleithiau - y methdaliad mwya' yn hanes y byd. Ond roedd yna gyhuddiadau troseddol hefyd wrth iddi ddod yn amlwg fod penaethiaid y cwmni wedi bod yn creu cwmnïau ffug i guddio gwendidau ariannol.
  • Cafwyd gwrthdaro hiliol yn Oldham a Bradford, gyda phleidiau asgell dde eithafol y National Front a'r BNP yn cael eu cyhuddo o greu cythrwfl.
  • Daeargryn yn Gujerat, India, yn lladd dros 20,000 o bobl ac yn dinistrio'r rhan fwyaf o'r ddinas.
  • Roedd protestio gwrth-globaleiddio pan gynhaliwyd Cynhadledd y G8 yn Genoa yr Eidal. Cafodd un o'r protestwyr ei ladd. br />

    CERDDORIAETH

    Yn Gymraeg...

  • Yn Gymraeg ...

  • Dyma rai o brif wobrau Roc a Phop Radio Cymru am y flwyddyn:

  • Band byw gorau - Big Leaves

  • EP gorau - Topper

  • Albwm gorau - Super Furry Animals

  • Grŵp newydd -Zabrinski

  • Band y flwyddyn - Maharishi

  • Roedd parti ewyn Ibiza am y tro cynta' ym Maes B yn Eisteddfod Genedlaethol Dinbych.

  • Cyhoeddodd y Texas Radio Band a Gogz eu EPs cynta' a daeth sengl hefyd gan y band rap o ardal Porthmadog, Pep le Pew.

  • Daeth Edward H. yn ôl at ei gilydd yng Ngŵyl y Faenol i wneud eu perfformiad byw cynta' ers 1983. Ond daeth Diffiniad a Topper i ben.

  • Roedd yna CD Gymraeg hefyd yn arbennig ar gyfer dawnsio llinell. Ei henw oedd ... Dewch i Ddawnsio ...

  • Geinor Owen a enillodd gystadleuaeth Cân i Gymru, gyda chân gan ei darpar-lysdad, Emlyn Dole. Roedd ei mam, Gwenda, wedi ennill y gystadleuaeth yn 1995.

    ac yn Saesneg...

  • Cyfaddefodd Cerys Matthews fod ganddi broblemau iechyd a, chyn diwedd y flwyddyn, chwalodd Catatonia.

  • Erbyn hynny, roedden nhw wedi cyhoeddi albwm newydd, Paper Scissors Stone, ac roedd yna fand Cymreig newydd yn dechrau dod yn enwog - y rapwyr o Gasnewydd, Goldie Lookin' Chain.

  • Caneuon rhif un 2001:
    Rui Da Silva featuring Cassandra - Touch Me
    Jennifer Lopez - Love Don't Cost A Thing
    Limp Bizkit - Rollin'
    Atomic Kitten - Whole Again
    Shaggy featuring Rikrok - It Wasn't Me
    Westlife - Uptown Girl
    Hear'Say - Pure And Simple
    Emma Bunton - What Took You So Long
    Destiny's Child - Survivor
    S Club 7 - Don't Stop Movin'
    Geri Halliwell - IT's Raining Men
    DJ Pied Piper - Do You Really Like It
    Shaggy featuring Rayvon - Angel
    Christina Aguilera with Lil' Kim, Maya & Pink - Lady Marmalade
    Hear'Say - The Way To Your Love
    Roger Sanchez - Another Chance
    Robbie Williams - Eternity/The Road To Mandalay
    Atomic Kitten - Eternal Flame
    So Solid Crew - 21 Seconds
    Five - Let's Dance
    Blue - Too Close
    Bob The Builder - Mambo No 5
    DJ Otzi - Hey Baby
    Kylie Minogue - Can't Get You Out Of My Head
    Afroman - Beacause I Got High
    Westlife - Queen Of My Heart
    Blue - If You Come Back
    S Club 7 - Have You Ever
    Daniel Bedingfield - Gotta Get Thru This
    Robbie Williams & Nicole Kidman - Somethin' Stupid

    CELFYDDYDAU

  • Er bod pryderon na fyddai modd cynnal yr Eisteddfod Genedlaethol oherwydd clwy'r traed a'r genau, crëwyd hanes yn Ninbych. Enillwyd y Gadair gan ferch am y tro cynta' - Mererid Hopwood. Aeth y Goron i Penri Roberts a'r Fedal Ryddiaith i Elfyn Pritchard.

  • Arddangosfa fawr yr Eisteddfod oedd ffotograffau Philip Jones Griffiths, y dyn o Ruddlan a helpodd newid cwrs rhyfel Fietnam gyda'i luniau.

  • Yn yr hydref, aeth criw o Gymru draw i Batagonia i ailsefydlu'r Orsedd yno.

  • Roedd Eos Chater, siaradwraig Gymraeg o Gaerdydd, mewn band clasurol o'r enw Bond - pedair merch ifanc, oedd yn ceisio rhoi delwedd rywiol i gerddoriaeth o'r fath.

  • Roedd yna aros mawr am nofel newydd gan Wiliam Owen Roberts. Roedd Paradwys yn codi'n rhannol o gysylltiad Cymru a chaethwasiaeth. Ac y n Saesneg, parhaodd pwysigrwydd Aberystwyth, gyda Sheepshagger gan Niall Griffiths wedi ei gosod yn yr ardal, ynghyd â'r gynta' o gyfres o nofelau ditectif doniol gan Malcolm Pryce, Aberystwyth Môn Amour.

  • Un o lyfrau mwya' gwreiddiol y flwyddyn oedd Rhaid i ti Fyned y Daith Honno dy Hun, ymson y clerigwr, Aled Jones Williams, am farwolaeth ei dad.

  • Cafodd yr actor Daniel Evans un o wobrau Olivier am ei berfformiad yn y sioe gerdd Merrily We Roll Along. Doedd o ddim yn gwybod ei fod yn gallu canu tan ddwy flynedd ynghynt.

  • Oherwydd clwy'r traed a'r genau, bu raid cynnal Eisteddfod yr Urdd ar deledu, heb lawer o'r cystadlaethau arferol. Ond roedd y prif seremonïau'n aros - llwyddodd Luned Emyr i gipio'r Fedal Ddrama am yr ail dro, aeth y Gadair i Iwan Rhys, y Goron i Sara Huws a'r Fedal Lenyddiaeth i Owain Siôn.

  • Angharad Tomos oedd y fenyw gynta' i gyhoeddi ei hunangofiant yng Nghyfres y Cewri; roedd hunangofiant hefyd gan y darlledwr Roy Noble a chyfrol am y cantorion gwlad, John ac Alun.

  • Cafodd cyfrol gynta' cyfres Harry Potter ei chyfieithu i'r Gymraeg gan Emily Huws.

    TELEDU A RADIO

  • ÃÛÑ¿´«Ã½ 2W yn cael ei lawnsio - y gwasanaeth digidol Cymreig.

  • Daeth Noel Sullivan y Cymro o Gaerdydd yn enwog (tros dro) trwy fod yn y band a enillodd y gyfres gynta' o Pop Idol a chafodd triniwr gwallt o'r enw Helen Adams o Went hefyd ei phymtheg munud ar Big Brother.

  • Roedd Cymro arall yn dechrau cael enwogrwydd go iawn - Rob Bryden, trwy ei gyfres o gomedi slei am yrrwr tacsi o Gaerdydd, Marion and Geoff.

  • Llwyddodd Anne Robinson i wylltio cenedl, trwy awgrymu ar y rhaglen Room 101, fod angen cael gwared ar Gymru a'r Gymraeg.

  • Cyfres ddrama fentrus y flwyddyn oedd Fondue, Rhyw a Deinosors ond doedd hi'n ddim wrth y rhaglen 'realiti' Procar Poeth, gyda sêr fel Bethan 'Beti Baps' Evans yn dangos ei hun (a rhai rhannau arbennig ohoni ei hun) ar y sgrin fach.

  • Mwy syber oedd y fersiwn newydd o glasur Marion Eames, Stafell Ddirgel, a Y Tŵr, rhan o gyfres o ddramâu i gofio deng mlwyddiant marwolaeth Gwenlyn Parry.

  • Ceisiwyd atgyfodi'r opera sebon Crossroads am y tro cynta' ers 1988, ond roedd yn fethiant.

  • Cafwyd y gyfres gynta' o gomedi Jennifer Saunders, Absolutely Fabulous, ers 1996, ac roedd yn eitha' llwyddiant.

  • Yn Gymraeg, daeth y rhaglen gylchgrawn Heno i ben ac, yn Saesneg, claddwyd Masterchef a'r Teletubbies.

  • Daeth rhaglen y 'bongs' yn ôl ar ôl dwy flynedd - News at Ten, gyda Trevor McDonald yn cyflwyno.

    FFILMIAU

  • Y ffilm fawr o Gymru oedd Very Annie Mary gan Sara Sugarman gyda nifer o'i chyd-Gymry yn actio ynddi. Roedd Ioan Gruffudd a Matthew Rhys, er enghraifft, yn portreadu cariadon hoyw.

  • Aeth ffilm fawr Gymraeg i'r sinemâu ddiwedd Ionawr. Roedd Oed yr Addewid yn cynnwys perfformiad crefftus gan Stewart Jones. Eldra oedd y ffilm fawr arall, gyda merch 14 oed o'r enw Iona Jones o Fethesda yn y brif ran.

  • Roedd yna gynnwrf ac edrych ymlaen wrth i ffilm gynta' Harry Potter ddod i'r sinemâu a'r unig un i wneud yn well oedd y ffilm hud a lledrith arall, Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring.

  • Shrek a Monsters Inc. oedd yr enghreifftiau diweddara' o ffilmiau llwyddiannus gydag animeiddio cyfrifiadurol.

  • Roedd yna gynnwrf ymhlith rhai ychydig yn hÅ·n hefyd wrth i fersiwn ffilm o The Bridget Jones Diary gael ei gwneud.

    CHWARAEON

  • Tiger Woods oedd y chwaraewr cynta' erioed i ddal pedair prif bencampwriaeth golff y byd ar yr un pryd.

  • Gobaith mawr newydd rygbi Cymru oedd Iestyn Harris, maswr llachar y gêm gynghrair, a ddaeth i lawr i Gaerdydd am £1.5 miliwn. Ond cymysg oedd ei lwyddiant.

  • Cafodd Caerdydd esgyn i'r Ail Adran, gyda streicar ifanc newydd o'r enw Robbie Earnshaw yn dechrau tynnu sylw. Yn y cyfamser, aeth streicar arall o Gymro, John Hartson, tua'r Gogledd a Celtic.

  • Ond roedd Abertawe mewn helynt mawr ac, erbyn y Nadolig, roedden nhw'n agos at fynd i'r wal cyn i gefnogwyr achub y clwb yn y flwyddyn newydd.

  • A nhwythau wedi cipio Cynghrair Cymru am y pumed tro, Barry Town oedd y tîm cynta' o'r gynghrair i ennill rownd yng Nghynghrair y Pencampwyr yn Ewrop.

  • Beth bynnag am dîm rygbi cenedlaethol Cymru, llwyddodd tîm rygbi pobol fyddar Cymru i ennill pencampwriaeth y byd.

  • Cafodd Eirian Williams, Cymro Cymraeg o Lanelli, ddyfarnu yn rownd derfynol Pencampwriaeth Snwcer y Byd. A Williams arall, Mark, oedd rhif 1 y byd.

  • Enillodd Lerpwl y ddwy rownd derfynol bêl-droed fawr yn Stadiwm y Mileniwm, gan gipio Cwpan Worthington a'r Cwpan FA, cyn gorffen trebl unigryw, trwy ennill Cwpan UEFA hefyd.

  • O'r diwedd enillodd y Croat, Goran Ivanisevic, bencampwriaeth Wimbledon ar ôl dod yn agos sawl tro. Cadwodd Venus Wiliams deitl y merched.

  • Cafodd 13 o wylwyr eu hanafu ar ôl damwain yng Nghoedwig Brechfa yn ystod rali'r Network Q. br />

    GWYDDONIAETH A THECHNOLEG

  • Am y tro cynta', cloniwyd anifail sydd mewn peryg. Cafodd Noah, y gaur, ei eni ar Ionawr 8fed.

  • Mir, yr orsaf ofod Rwsieg, yn dod yn ôl i mewn i'r atmosffer a chwympo i mewn i'r môr ger Fiji.

  • Clwstwr o sêr yn cael ei ddarganfod sy'n 13.4 biliwn o flynyddoedd golau o'r ddaear.

  • Am y tro cynta' erioed, llwyddwyd i drawsblannu calon artiffisial.

  • Daeth daearegwyr o hyd i olion coed 300 miliwn o flynyddoedd oed mewn gwaith glo brig ger Blaendulais.

    FFORDD O FYW

  • Blwyddyn fawr arall i fyd y cyfrifiaduron - Apple yn rhyddhau'r iPod, Microsoft yn cyhoeddi Windows XP, yr encyclopedia answyddogol, Wikipedia, yn ymddangos ar y rhyngrwyd am y tro cynta' a'r Pab John Paul II yn danfon yr e bost pontifficaidd cynta' o laptop yn ei swyddfa.

  • Y ffasiwn i ddynion ifanc oedd trowsusau difrifol o isel, i ddangos y trôns ac i herio disgyrchiant. Roedd bling yn boblogaidd hefyd - digon o dlysau sgleiniog - a chrysau-T gyda 'graffiti' arnyn nhw.

  • Y steils gwallt poblogaidd oedd 'Afros' i bobol ddu a gwyn fel ei gilydd, a steil o'r enw 'cornrow', gyda'r gwallt wedi ei blethu'n fân i greu patrymau tebyg i gae wedi ei aredig..

  • Ym myd haute couture, dechreuodd Julian McDonald gynllunio dillad i'r label Givenchy.

  • Arwydd o broblemau rhestrau aros y gwasanaeth iechyd oedd bod un claf yn Ysbyty'r Dywysoges Margaret yn Swindon wedi gorfod aros ar droli ysbyty mewn cyntedd tu fas i'r toiledau am 77 awr a 30 munud.

  • Roedd yna helynt tros ymgais cwpwl o Fwcle, Sir y Fflint, i brynu gefeilliaid o America tros y we. Yn y diwedd, ar ôl achosion llys, aed â'r plant oddi ar Alan a Judith Kilshaw.

  • Ymhlith y swyddi diddorol i gael eu hysbysebu, roedd cyfle i dri athro fynd i Batagonia i ddysgu Cymraeg i'r gymuned Gymreig yno.

  • Taten boeth y flwyddyn oedd y bwriad i blannu cnydau GM mewn dwy ardal yng Nghymru. Llwyddodd gwrthwynebiad lleol i'w hatal ym Mathri yn Sir Benfro ond cafodd rhai o'r cnydau genetig eu plannu yn Sealand yn Sir y Fflint a chafwyd protestiadau i geisio eu difrodi.

  • Am y tro cynta', yn unrhyw le yn y byd ers oes yr Ymerawdwr Rhufeinig, Nero, daeth hi'n bosib i gyplau o'r un rhyw briodi - yn yr Iseldiroedd.

  • A daeth technoleg fodern i un o ynysoedd Cymru, wrth i gysylltiad â'r We gael ei osod yn Ynys BÅ·r, lle mae cymuned o fynachod. Cafodd ei roi yn y swyddfa bost, dan ofal y Postfeistr, y Tad Stephen.

    MARWOLAETHAU

  • Roedd Cledwyn Hughes, Arglwydd Cledwyn o Benrhos, wedi bod yn Ysgrifennydd Cymru, yn Ysgrifennydd Amaeth ac arweinydd Llafur yn NhÅ·'r Arglwyddi.

  • Dafydd Rowlands oedd yr unig un i ennill Coron a Medal Ryddiaith yr Eisteddfod yn yr un flwyddyn ac fe ddaeth yn Archdderwydd hefyd.

  • Ar un adeg, roedd Delme Bryn Jones yn un o gantorion clasurol mwyaf addawol Cymru, ond ataliwyd ei yrfa gan drafferthion iechyd.

  • Roedd Val Feld yn gyn-gadeirydd Pwyllgor Datblygu Economaidd y Cynulliad. Roedd hi'n adnabyddus am ei gwaith yn y maes cymdeithasol a hi oedd un o sylfaenwyr y mudiad i bobol ddi-gartref, Shelter Cymru.

  • Y Cymro o Abertawe, Harry Secombe, oedd un o ddiddanwyr mwya' poblogaidd ei gyfnod - yn aelod o griw comedi'r Goons yn y 50au, yn ganwr a chyflwynydd Songs of Praise ar y teledu.

  • Ymhlith y marwolaethau eraill, roedd:
  • Dic Evans - y coxswain bad achub.
  • Dafydd Parri - awdur cyfres lyfrau'r Llewod i blant.
  • Rhys Jones - anthropolegydd o Gymro Cymraeg a ddaeth yn arbenigwr ar genhedloedd brodorol Awstralia.
  • Marged Pritchard - enillydd y Fedal Ryddiaith dwywaith.
  • John Owen Huws - yr arbenigwr ar straeon gwerin a chwedlau.
  • Chris Rees - 'tad' cyrsiau Wlpan yng Nghymru.
  • Ray Powell - AS Ogwr.
  • George Harrison - gitarydd y Beatles.
  • Christian Barnard - y meddyg cynta' i drawsblannu calon.
  • Mary Whitehouse - yr ymgyrchydd yn erbyn 'budreddi' ar y teledu.
  • Nigel Hawthorne - un o sêr y cyfresi comedi Yes Minister.
  • Donald Bradman - yn ôl rhai, y batiwr criced gorau erioed.
  • Douglas Adams - crëwr y llyfrau a rhaglenni cwlt, Hitchiker's Guide to the Galaxy.
  • Jack Lemon - yr actor.
  • Perry Como - y canwr.
  • Norton's Coin - y ceffyl o Nantgaredig a enillodd Gwpan Aur Cheltenham gyda'r pris gorau erioed.
  • 22 miliwn o bobol - y ffigwr swyddogol hyd hynny am farwolaethau o AIDS.


  • Cofio...

    [an error occurred while processing this directive] [an error occurred while processing this directive] [an error occurred while processing this directive]


    About the ÃÛÑ¿´«Ã½ | Help | Terms of Use | Privacy & Cookies Policy
    Ìý