 |
 |
|
Y penawdau, y pethau, y bobl... |
|
|
|
Y Frenhines ym Mhalas Buckingham yn dathlu ei Jiwbili
Clicwch ar bwnc:
Cymru
Y Byd
Cerddoriaeth
Celfyddydau
Ffilmiau
Teledu a Radio
Chwaraeon
Gwyddoniaeth
Ffordd o Fyw
Marwolaethau
CYMRU
Roedd yna ddadlau dros newidiadau ym mhatrwm llywodraeth leol wrth i'r rhan fwya' o gynghorau sefydlu system gabinet. Roedd rhai wedi holi barn y bobol ac wedyn ei anwybyddu.
Roedd yna ad-drefnu yn y byd iechyd hefyd, gyda 22 o Fyrddau Iechyd Lleol yn cael eu ffurfio.
Wedi marwolaeth yr aelod seneddol, Ray Powell, cafwyd isetholiad ym Mhen-y-bont ar Ogwr. Enillodd Huw Irranca Davies yn gyfforddus i Lafur, er bod ei fwyafrif i lawr.
Roedd yna ragor o fynd a dod yn y byd gwleidyddol. Daeth Alun Ffred Jones yn ymgeisydd Cynulliad yn lle Dafydd Wigley yng Nghaernarfon a chyhoeddodd y Ceidwadwr, Rod Richards, ei fod yn gadael y Cynulliad am resymau iechyd. Cafodd ei ddilyn yn sedd y Ceidwadwyr ar restr y Gogledd gan David Jones.
Fe fu aelodau o Gymdeithas yr Iaith yn gwersylla y tu allan i bencadlys Cyngor Ceredigion yn Aberaeron i brotestio yn erbyn y Cynllun Datblygu Unedol oedd yn sôn am godi 6,500 o dai o fewn 15 mlynedd.
Casnewydd a enillodd y ras i ddod yn ddinas newydd. Roedd llefydd fel Wrecsam ac Aberystwyth yn cystadlu am y fraint - roedd y teitl yn cael ei roi yn rhan o ddathliadau Jiwbilî 50 y Frenhines.
Roedd yna alwadau am ymchwiliad ar ôl damwain angheuol ger Bae Colwyn lle'r oedd car yn cael ei ymlid gan yr heddlu - dyma'r pumed o'i bath o fewn ychydig fisoedd.
Cafodd llanc o'r enw Matthew Hardman ei garcharu am oes am un o'r llofruddiaethau gwaetha' erioed yng Nghymru. Roedd elfennau fampiraidd yn y ffordd y lladdodd y bensiynwraig Mabel Leyshon yn ei chartre' yn Llanfairpwll.
Fel yng ngweddill gwledydd Prydain, bu'r diffoddwyr tân ar streic tros gyflogau ac amodau gwaith a gwelwyd hen injans y fyddin, y 'Green Goddesses', ar y strydoedd unwaith eto.
Cafodd Paul Burrell, y Cymro a fu'n fwtler i'r Dywysoges Diana, ei glirio o ddwyn peth o'i heiddo. Honnodd ei fod wedi dweud wrth y Frenhines ei fod am gadw rhai o'i phethau. Aeth ati i sgrifennu hunangofiant.
Y BYD
Jacques Chirac yn cael ei ail-ethol yn Arlywydd Ffrainc ond cynrychiolydd yr asgell dde eithafol, Jean Marie Le Pen, oedd yn ail.
Rhoddwyd sylw anferth i achos llofruddiaeth yn ardal Caergrawnt, pan laddwyd dwy ffrind ysgol 10 oed ym mhentre' Soham - Holly Wells a Jessica Chapman. Cafodd gofalwr ysgol ei gyhuddo o'i lladd a'i gariad ei chyhuddo o'i warchod.
Roedd yna ymosodiad terfysgol mawr arall gyda 202 o bobol yn cael eu lladd mewn tref wyliau yn ynys Bali - Awstraliaid oedd llawer ohonyn nhw a rhoddwyd y bai ar grŵp Moslemaidd lleol.
Dinistr hefyd ym Moscow wrth i'r ymladd rhwng Rwsia a Chechnya barhau. Cafodd degau eu lladd pan geisiodd milwyr ryddhau pobol oedd wedi eu dal yn gaeth mewn theatr gan derfysgwyr.
Roedd yna ragor o helyntion ar y rheilffordd wrth i saith o bobol gael eu lladd mewn damwain drên yn Potter's Bar yn Llundain.
Bu raid i wraig y Prif Weinidog, Cherie Blair, ymddiheuro am brynu dau fflat drud ym Mryste, gyda chymorth dyn o'r enw Peter Foster oedd â record o dwyll.
Collodd Tony Blair ddau o'i gefnogwyr selog, wrth i Stephen Byers ymddiswyddo o fod yn Ysgrifennydd Trafnidiaeth ac Estelle Morris o fod yn Ysgrifennydd Addysg. Roedd hi'n dweud na fedrai wneud y gwaith.
Ond roedd problemau mwy ar y gorwel iddo. Wrth i America bwyso am ymosodiad ar Irac, gwnaeth Tony Blair rai o'r datganiadau dadleuol fod arfau dinistriol gan Saddam Hussein.
Roedd yna fwy a mwy o obaith am heddwch yng Ngogledd Iwerddon wrth i'r IRA gytuno i gynnal ail rownd o ddadgomisiynu arfau.
Ond gwaethygu yr oedd pethau yn Israel, wrth iddi ddechrau codi ffens ddiogelwch i atal ymosodiadau hunan-fomio o diriogaeth y Palestiniaid. Ond roedd honno'n mynd â thir oddi ar y Palesteiniaid ac yn cael ei gweld yn ormesol.
CERDDORIAETH
Yn Gymraeg ...
Roedd yna frwydr newydd yn dechrau, rhwng dau fand pop o ferched ... Pheena a TNT
Cafodd y rapwyr Pep Le Pew noson ardderchog yn y Gwobrau RAP, gyda phedair gwobr i gyd. Roedd yna ddwy i Anweledig hefyd a gwbr ar wahan i'r cyfansoddwr Gai Toms am ei gynnyrch fel artist unigol.
Cafodd y gwasanaeth pop newydd, C2, ei lansio ar Radio Cymru.
Daeth un o grwpiau mawr diwedd y 60au a dechrau'r 70au, Y Tebot Piws, yn ôl at ei gilydd i ganu yng Ngŵyl y Faenol.
Gorffennodd y flwyddyn gydag albwm cynta' cantores newydd ... Meinir Gwilym. Cafodd lwyddiant mawr o'r dechrau.
Yn Saesneg ...
ÃÛÑ¿´«Ã½ 6 Music, yr orsaf radio gyntaf ers blynyddoedd i gael ei lawnsio gan y ÃÛÑ¿´«Ã½.
Rhyddhaodd Bonnie Tyler, y gantores o Abertawe, CD newydd sef Heart & Soul/Heart Strings.
Enw newydd, Elin Fflur (Llywelyn) a enillodd Cân i Gymru a'r gystadleuaeth Ban Geltaidd gyda chyfansoddiad gan Arfon Wyn a Richard Synott, Harbwr Diogel. Yn y cyfamser, merch o Gydweli, Jessica Garlick, oedd yn cynrychioli'r DU yn yr Eurovision.
Roedd yna dristwch hefyd wrth i John Lee, drymiwr Cymreig y band Feeder, ei ladd ei hun.
Roedd hi'n flwyddyn dda i enillwyr rhaglenni realiti, wrth i'r ddau gynta' yn y gyfres Pop Idol - Will Young a Gareth Gates - rannu nifer o rifau 1, gan gynnwys un ar y cyd.
Dyma rifau 1 y flwyddyn:
Aaliyah - More Than A Woman
George Harrison - My Sweet Lord
Enrique Inglesias - Hero
Westlife - World Of Our Own
Will Young - Anything Is Possible/Evergreen
Gareth Gates - Unchained Melody
Oasis - The Hindu Times
Sugababes - Freak Like Me
Holly Valance - Kiss Kiss
Ronan Keating - Tomorrow Never Comes
Liberty X - Just a Little
Eminem - Without Me
Will Young - Light My Fire
Elvis Presley vs JXL - A Little Less Conversation
Gareth Gates - Anyone Of Us (Stupid Mistake)
Darius - Colourblind
Sugababes - Round Round
Blazin' Squad - Crossroads
Atomic Kitten - The Tide Is High
Pink - Just Like a Pill
Will Young & Gareth Gates - Long And Winding Road
Las Ketchup - The Ketchup Song
Nelly featuring Kelly Rowland - Dilemma
DJ Sammy & Yanou featuring Do - Heaven
Westlife - Unbreakable
Christina Aguilera Dirty
Daniel Bedingfield - If You're Not The One
Eminem - Lose Yourself
Blue featuring Elton John - Sorry Seems To Be The Hardest Word
Girls Aloud - Sound Of The Underground
CELFYDDYDAU
Cafwyd un o'r cadeiriau mwya' dadleuol erioed yn yr Eisteddfod Genedlaethol yn Nhyddewi - roedd hi'n cynnwys plastig a brigyn coeden ... ac enw'r gwneuthurwr yn fawr mewn llythrennau Ogam.
Myrddin ap Dafydd a enillodd y Gadair ond roedd llawer mwy o ddadlau am gerdd arbrofol Aled Jones Williams wrth iddo yntau ennill y Goron. Roedd yna stori fawr y tu cefn i'r gwobrau rhyddiaith hefyd - hunangofiant dychmygol merch go iawn oedd wedi marw a enillodd y Fedal Ryddiaith i Angharad Price tra oedd enillydd Gwobr Goffa Daniel Owen, Eirug Wyn, yn brwydro yn erbyn canser.
Cyhoeddodd Rachel Trezise o'r Rhondda ei nofel gynta' - yn ôl llawer hi fydd un o awduron mawr y dyfodol.
The Amber Spyglass gan yr awdur Philip Pullman, a fagwyd yn rhannol yn Harlech, oedd y llyfr plant cynta' i ennill Gwobr Whitbread.
Am y tro cynta', trodd Bryn Terfel o fyd opera clasurol i ganu Sweeney Todd yn America ... ond ar yr un pryd roedd ei ddisg o ganeuon Wagner yn ennill gwobrau a chlod.
Roedd Eisteddfod yr Urdd yng Nghaerdydd ac aeth dwy o'r prif wobrau i bentre' bach Llandwrog - y Gadair i Ifan Prys a'r Goron i Angharad Elen. Meinir Jones oedd enillydd y Fedal Lên, Owain Llwyd gafodd Dlws y Cerddor a Lowri Hughes y Fedal Ddrama.
Cyhoeddodd Emrys Jones Llangwm ei CD cerdd dant cynta', Nico Annwyl .... Roedd yn 82 oed ar y pryd.
Cyhoeddwyd cyfrol newydd o farddoniaeth gan R. S. Thomas - roedd y cerddi yn Residues wedi eu darganfod ar ôl ei farwolaeth.
Roedd yna arddangosfa hynod ym Mhen LlÅ·n, yn cynnwys gwaith yr athro arlunwyr Elis Gwyn Jones a 22 o'i ddisgyblion, pob un yn artist da.
Cyhoeddodd y criw y tu cefn i'r cynllun papur dyddiol Cymraeg, Y Byd, eu bod nhw'n barod i ddechrau codi arian at y fenter.
TELEDU A RADIO
Yn Gymraeg, roedd yna gyfres ddrama newydd 'galed' wedi ei gosod yng Nghaernarfon - Tipyn o Stad - ac roedd llawer o bobol ifanc leol yn cymryd rhan mewn drama gyfres ieuenctid o Sir Benfro, Darn o Dir.
Ar ôl diflaniad y rhaglen gylchgrawn Heno, daeth Wedi 6 yn ei lle ... Wedi 7 erbyn hyn ac roedd yna lwyddiant i raglenni dysgwyr gyda Welsh in a Week yn cipio Gwobr Ysbryd yr Ŵyl yn yr Ŵyl Ffilm a Theledu Geltaidd a cariad@iaith yn dilyn criw o ddysgwyr yn Nant Gwrtheyrn.
Ar y radio, daeth Stondin Sulwyn i ben ar ôl bron chwarter canrif a daeth Taro'r Post yn ei lle.
Roedd set anferth yn cael ei chodi yng Nghaerdydd ar gyfer y gyfres ddrama o waith Daniel Owen, Treflan. Hon, medden nhw, oedd y set deledu fwya' erioed i raglen Gymraeg.
Daeth merch o Bontardawe i blith y chwe terfynol ar y rhaglen 'realiti', Pop Idol. Ond mynd i'r gwellt wnaeth cytundeb recordio mawr Rosie Ribbons.
Er ei bod wedi dechrau yn 2001, dyma'r flwyddyn y daeth y gyfres gomedi The Office yn wirioneddol boblogaidd, gyda'i rhaglen ddogfen sbwff am fywyd swyddfa.
Llwyddiant annisgwyl y flwyddyn oedd The Osbournes, rhaglen yn dilyn teulu'r cyn-ganwr roc rheglyd, Ozzy Osbourne.
Daeth enwogrwydd i Aled Jones o Aberystwyth yn sgîl rhaglenni Big Brother 3 - daeth BBAled yn sylwebydd ar y gyfres i Radio 1.
FFILMIAU
Ffilm fawr y Nadolig ar S4C oedd Dirgelwch yr Ogof, fersiwn o un o straeon smyglo T. Llew Jones.
Halle Berry oedd y wraig groenddu gynta' i ennill Oscar y brif actores.
Roedd ffilmiau Harry Potter a Lord of the Rings yn dal i dynnu cynulleidfaoedd anferth.
Spider-man oedd y ffilm gynta' i gymryd mwy na $100 miliwn yn ei wythnos gynta' mewn sinemâu yn yr Unol Daleithiau.
Ond ffilm gwlt y flwyddyn oedd Bend It Like Beckham am ferched yn chwarae pêl-droed.
CHWARAEON
Am y tro' cynta' erioed, cynhaliwyd Cwpan Bêl-droed y Byd mewn dwy wlad yn Asia, yn Japan a Korea.
Brasil yn ennill am y pumed tro. Y sioc oedd fod Twrci a De Korea wedi dod yn drydydd a phedwerydd.
Mwy o bobol nag erioed o'r blaen yn dod i wybod ble mae'r meta-tarsals ... ar ôl i chwaraewr Lloegr, David Beckham, dorri un o fysedd ei draed ychydig cyn yr ornest fawr.
Ffrae anferth oedd problem Gweriniaeth Iwerddon - rhwng ei seren, Roy Keane, a'i rheolwr, Mick McCarthy.
Arsenal yn gwneud y dwbwl wrth ennill yr Uwch-Gynghrair a churo Chelsea yn rownd derfynol Cwpan yr FA a chafodd clwb pêl-droed Abertawe ei achub gan griw o gefnogwyr a phobol fusnes lleol.
Ar ddiwedd y flwyddyn, roedd Cymru'n gwneud yn arbennig o dda yn rowndiau rhagbrofol Ewro 2004, gan gynnwys curo'r Eidal o 2-1 ... ond roedd llanast ar y ffordd.
Llwyddodd Clwb Criced Morgannwg i ennill y Cynghrair Dydd Sul am yr ail dro yn ei hanes.
Daeth y rhedwr o Gymro, Matt Elias, yn enwog, yn rhannol am ennill dwy fedal arian yn y 400m dros y clwydi yng Ngêmau'r Gymanwlad ym Manceinion ac yn rhannol oherwydd fod ei wallt wedi ei liwio'n binc.
Roedd yna aur i Jamie Arthur yn y bocsio, i Nicole Cooke yn y ras ffordd i feiciau ac i ddeuawd o saethwyr benywaidd. Johanne Brekke a Ceri Dallimore. Ond dim ond arian gafodd Colin Jackson yn y 110m tros y clwydi.
Llwyddodd Matthew Stevens i gyrraedd rownd gyn-derfynol Pencampwriaeth Snwcer y Byd gan golli o un ffrâm i enillydd y gystadleuaeth, Peter Ebdon.
Cafodd Cymru gweir o 50-10 gan Loegr, wrth golli i bawb ond yr Eidal ym Mhencampwriaeth y Chwe Gwlad. Ar ben hynny, cyhoeddodd un o'u hychydig sêr mawr, Scott Quinnell, ei fod yn rhoi'r gorau i rygbi rhyngwladol.
Y chwiorydd Williams oedd yn rheoli tennis merched, gyda Serena yn curo'i chwaer, Venus, yn rowndiau terfynol tair o'r pencampwriaethau Camp Lawn.
Torrodd y joci Tony McCoy ddwy record, trwy guro cyfanswm Syr Gordon Richards am fuddugoliaethau tros y clwydi mewn tymor, a'r record am y mwya' o fuddugoliaethau erioed, trwy groesi'r 1,700.
GWYDDONIAETH A THECHNOLEG
Ar yr 20fed o Chwefror am ddwy funud wedi wyth y nos, roedd yr amser, y dyddiad a'r flwyddyn i gyd yn balindromau perffaith - 20:02 20.02 2002.
Llong ofod Mars Odyssey NASA yn dechrau mapio arwynebedd Mars ac yn darganfod tystiolaeth fod dŵr wedi bod yno.
Darganfuwyd Quaoar, is-blaned o fewn system yr haul. Ar y pryd, dyma'r mwya' o'i fath ers Pluto - mae tua traean o led y lleuad.
Dyfeisiwyd maneg braille - un oedd yn troi iaith dwylo pobol fyddar yn eiriau ar sgrin.
Ac yn yr Unol Daleithiau, dechreuwyd defnyddio matiau cwrw sy'n gallu adnabod dau o'r cyffuriau sy'n cael eu defnyddio ar gyfer treisio date-rape.
FFORDD O FYW
Cafodd pretzels eu hysbyseb gorau erioed, wrth i'r Arlywydd Bush dagu ar un a llewygu wrth wylio gêm bêl-droed Americanaidd.
Mewn pleidlais gan y ÃÛÑ¿´«Ã½ i ffeindio'r 'Prydeinwyr Mwya', roedd rhai pobol gyda chysylltiadau Cymreig yn y siart - Owain Glyn Dwr yn 23fed, Aneurin Bevan yn 45ed a'r Dywysoges Diana yn drydydd.
Cafodd yr asiantaeth garu Gymraeg gynta' ei chreu ar y We. Y gynhyrchwraig deledu, Sioned Morys, oedd un o'r rhai y tu cefn i pishyn.com.
Os oedd rhai'n dweud mai siopa oedd y grefydd newydd, daeth y ddau faes ynghyd wrth i weinidog o eglwys Bentecostaidd gael ei gwneud yn gaplan ar siopa Asda yng Ngwent.
Oherwydd ffilm newydd amdano, roedd yna awgrymiadau fod gan Jack the Ripper gysylltiadau Cymreig. Yn ôl un ddamcaniaeth, roedd yn Gymro Cymraeg o Aberffraw.
Roedd y pwysau'n cynyddu yn erbyn ysmygu. Daeth gwraig 64 oed o'r Unol Daleithiau ag achos iawndal gwerth $28 miliwn yn erbyn y cwmni baco Philip Morris.
Byddai'r arian wedi helpu rhai gweision sifil - roedd hysbyseb am swyddi gofalwyr i'r Amgueddfa Genedlaethol. Y cyflog? Rhwng £10,700 a £12, 013.
Cafwyd dychryn yn yr Unol Daleithiau hefyd wrth i ddyn ddechrau saethu'n ddireswm at bobol yn eu ceir ac ar y stryd yn Washington.
Roedd yna brinder pobol i helpu Sion Corn ddosbarthu ei anrhegion i blantos Cymru - yn rhannol oherwydd pryderon tros ddiogelwch plant. Roedd rhai hefyd yn gwahardd plant rhag eistedd ar eu gliniau.
Ond cafwyd cracyrs Cymraeg am y tro cynta' ac roedden nhw ar werth mewn rhai siopau Cymraeg. Er bod y jôcs yn iaith y nefoedd, doedden nhw ddim gwell!
MARWOLAETHAU
Gwaith enwoca' Gruffudd Parry oedd sgriptiau ar gyfer y cymeriad digri, Y Co Bach, ond roedd yn ysgrifwr da hefyd ac wedi cyfrannu llawer at ei ardal ym Mhen LlÅ·n.
Canu a ddaeth ag enwogrwydd i'r plisman, Viv Fisher. Pan oedd tensiwn ar ei ucha' adeg ail-gyfri mewn etholiad yng Nghaerfyrddin, tawelodd y dorf trwy ei harwain mewn canu cynulleidfaol.
Cân enwoca' Elwyn Jones, y baritôn o Lanbedrog, oedd "A yw fy enw i lawr yn y dwyfol lyfr mawr?"
Geoff Charles oedd un o ffotograffwyr newyddiadurol gorau Cymru ac roedd wedi cyfrannu miloedd o luniau i'r Llyfrgell Genedlaethol.
Roedd George Guest yn feirniad cerddoriaeth o fri, gan weithio yng Ngholeg Sant Ioan, Rhydychen, ers blynyddoedd maith.
Cafodd ysgoloriaeth ei sefydlu i gofio am Gethin Rhys Williams, yr actor ifanc o Ysgol Glanaethwy a Rownd a Rownd a fu farw ar ei wyliau yn Sbaen.
Ymhlith y marwolaethau eraill, roedd:
Elin Mair - y cyflwynydd a'r delynores o Lanuwchllyn
Wyn James - cyn-Ysgrifennydd Cyffredinol undeb UCAC
Cliff McLucas - artist a chyfarwyddwr theatr dylanwadol.
Y Fam Frenhines a'r Dywysoges Margaret - y fam a'r ferch.
Myra Hindley - llofrudd y Moors Murders. Bu farw yn y carchar.
Lonnie Donegan - y brenin sgiffl.
Spike Milligan - un o ddigrifwyr mwya' dylanwadol ei oes.
John Thaw - actor Inspector Morse
Dudley Moore - y digrifwr a'r cerddor.
Richard Harris a James Coburn - dau o actorion Hollywood.
Thor Heyerdahl - anturiaethwr hanesyddol y Kon-Tiki.
Kenneth Wolstenholme - y sylwebydd pêl-droed ar rownd derfynol Cwpan y Byd yn 1966. "They think it's all over. It is now."
|
|
|
|
|
[an error occurred while processing this directive]
[an error occurred while processing this directive]
[an error occurred while processing this directive]
|
Ìý
Ìý