Main content
Sorry, this episode is not currently available

28/01/2008

Tha litir bheag na seachdain-sa aig Ruaraidh MacIllEathain.

5 minutes

Last on

Mon 28 Jan 2008 19:00
ĂŰŃż´«Ă˝ Radio nan GĂ idheal

More episodes

Previous

25/01/2008

Next

04/02/2008

See all episodes from An Litir Bheag

Clip

An Litir Bheag 142

Tha faclan no abairtean eadar-dhealaichte aig daoine airson bruidhinn ri diofar bheathaichean. Ann am mòran àiteachan, airson bruidhinn ri bò, canaidh daoine “pruidh” no “pruidh-dhè”. Tha sin anns na faclairean, ceart gu leòr: Pruidh – a call to cattle, cow or calf.

Tha e coltach gun deach na h-abairtean sin bho Ghàidhlig gu Albais no bho Albais gu Gàidhlig. Anns an fhaclair Albais agam tha Prow, Pru agus Prui. Tha iad uile nan dòighean airson a bhith a’ gairm air crodh.

Sgrìobh an sgoilear Gàidhlig, Alasdair MacBheathain, pàipear mu abairtean à Bàideanach. ’S ann à Bàideanach a bha e fhèin. Sgrìobh e gur e “progaidh” a bha daoine ag ràdh ri each. Progaidh. Thuirt e gun tàinig sin bho Albais, ach gun tàinig an Albais bhon Fhraingis approchez.

Ann an Gàidhlig bidh sinn ag ràdh “ciridh” ri caora no uan. “Ciridh, ciridh, ciridh!” no mar sin. Uill, chaidh mi don fhaclair Albais agam agus bha an dearbh fhacal ann: K-e-e-r-i-e – Keerie –– a call to a lamb or sheep.

Tha cuid de na gairmean eadar-nàiseanta. Mar eisimpleir, puisidh airson bruidhinn ri cat, agus diug no diugaidh airson labhairt ri cearc. Ach bha abairt eile aig MacBheathain airson bruidhinn ri cat no piseag – stididh – no tididh. Bha e fhèin ag ràdh gun tàinig iad sin bho Albais gu Gàidhlig. Tha cheet no cheetie ann an Albais a’ ciallachadh cat no piseag. Anns an t-seann Bheurla bha chit a’ ciallachadh “beathach òg”. Agus bidh daoine a’ gabhail kit fhathast air sionnach òg ann am Beurla.

Ach dè chanas sinn ri cù? Uill, tha facal agam a bhios mi ag èigheachd ris a’ chù agam. Agus bidh e an-còmhnaidh a’ tighinn thugam. Chan eil Beurla aig a’ chù agam. ’S e cù Gàidhealach a tha ann. ’S e abairtean Gàidhlig an aon fheadhainn a thuigeas e. Agus, nuair a tha e a’ ruith anns a’ phàirc, dè dh’èigheas mi ris a bheir e air ais thugam? Dè ach “Briosgaid!”

Faclan is abairtean

Faclan is abairtean: faclan no abairtean eadar-dhealaichte: different words or phrases; airson bruidhinn ri diofar bheathaichean: for speaking to different animals; bò: cow; anns na faclairean: in the dictionaries; gun deach na h-abairtean sin bho Ghàidhlig gu Albais: that those phrases went from Gaelic to Scots; tha iad uile nan dòighean airson a bhith a’ gairm air crodh: they are all ways of calling cattle; Alasdair MacBheathain: Alexander Macbain; ’s ann à Bàideanach a bha e fhèin: he was from Badenoch himself; progaidh: a word used by humans when calling a horse; bhon Fhraingis: from the French; bidh sinn ag ràdh “ciridh” ri caora no uan: we say “ciridh” to a sheep or lamb; tha cuid de na gairmean eadar-nàiseanta; some of the calls are international; airson labhairt ri cearc: for speaking to a hen; tha X a’ ciallachadh cat no piseag: X means a cat or kitten; dè chanas sinn ri cù?: what do we say to a dog?; tha facal agam a bhios mi ag èigheachd ris a’ chù agam: I have a word which I shout to my dog; bidh e an-còmhnaidh a’ tighinn thugam: he always comes to me; chan eil Beurla aig a’ chù agam: my dog doesn’t have English [understanding or speaking!]; an aon fheadhainn a thuigeas e: the only ones he understands; nuair a tha e a’ ruith anns a’ phàirc: when he’s running in the park; dè dh’èigheas mi ris?: what do I shout to him?; a bheir e air ais thugam: that brings him back to me; briosgaid: biscuit.

Broadcast

  • Mon 28 Jan 2008 19:00
    ĂŰŃż´«Ă˝ Radio nan GĂ idheal

All the letters

Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.

Podcast: An Litir Bheag

The Little Letter for Gaelic Learners

An Litir Bheag air LearnGaelic

An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)

Podcast

  • An Litir Bheag

    Litirichean do luchd-ionnsachaidh ura. Letters in Gaelic for beginners.