Main content
An Litir Bheag 1057
Litir Bheag na seachdain sa le Ruairidh MacIlleathain. Litir à ireamh 1057. This week's short letter for Gà idhlig learners.
Last on
Sun 17 Aug 2025
13:30
ÃÛÑ¿´«Ã½ Radio nan Gà idheal
More episodes
Previous
Next
Corresponding Litir
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1361
Clip
-
An Litir Bheag 1057
Duration: 03:42
An Litir Bheag 1057
A bheil fios agaibh dè th’ ann am madadh-cuain? ʼS e sin a’ Ghà idhlig air ‘killer whale’ no ‘orca’.
Tha madaidhean-cuain air a bhith a’ toirt ionnsaigh air gheataichean, faisg air an Spà inn agus Portagail. Chuir iad grunnan gheataichean fodha.
Ach am bi madaidhean-cuain a’ dèanamh an aon rud ann an Alba? Dh’aithris fear o chionn ghoirid gun tug madadh-cuain ionnsaigh air a’ gheat aige faisg air Sealtainn. Agus bha mi a’ leughadh beachd aig fear le eòlas math air eileanan an taoibh siar. Bha esan an amharas gun robh madaidhean-cuain air bà taichean a chur fodha far taobh an iar na h-Alba cuideachd.
Tha a chunntas anns an leabhar ‘Stories from South Uist’ – sgeulachdan agus naidheachdan aig Aonghas Beag, Aonghas Mac Ill Ialain à Uibhist a Deas. ʼS e Iain Latharna Caimbeul, Fear Chanaigh, a chruinnich iad.
Anns an leabhar, tha naidheachd aig Aonghas mu fhear Dòmhnall MacLeòid. Bha Dòmhnall a’ fuireach ann an Loch Baghasdal ann an Uibhist a Deas. Bha e ag obair air bà t’-iasgaich.Â
Latha a bha seo, bha e ri iasgach sgadan. Thà inig maighdeann-mhara am bà rr. Thilg a h-uile duine air bòrd sgadan dhi. Cha deach i fodha. Ach, nuair a thilg Dòmhnall an sgadan aigesan, dh’fhalbh i fodha sa bhad. Thuirt an sgiobair ris gum faigheadh Dòmhnall bàs le bà thadh.
Airson a bhith sà bhailte, dh’fhuirich Dòmhnall aig port. Ach an dèidh bliadhna, thà inig fear thuige. Bha e ag iarraidh taic ann a bhith a’ seòladh bà ta à Loch Baghasdal gu ruige Loch Sgioport ann an ceann a tuath an eilein. Dh’aontaich Dòmhnall a chuideachadh.
Chunnaic am fear leis an robh Taigh-òsta Loch Baghasdail i. ʼS e latha math a bha ann. Chunnaic fear dhen luchd-obrach aig Taigh-solais Uisinis i. Ach dh’fhalbh e airson deich mionaidean. Nuair a thill e, cha robh sgeul air a’ bhà ta.
Dè thachair dhi? Thuirt fear an taigh-òsta gur dòcha gun tà inig cearban no muc-mhara suas fòidhpe agus gun deach a cur thairis.Â
Choirich an deasaiche, Fear Chanaigh, madadh-cuain. Bha e an amharas gun robh madaidhean-cuain air grunnan bhà taichean a chur fodha. Bha e a’ sgrìobhadh o chionn còrr is seasgad bliadhna.
Tha madaidhean-cuain air a bhith a’ toirt ionnsaigh air gheataichean, faisg air an Spà inn agus Portagail. Chuir iad grunnan gheataichean fodha.
Ach am bi madaidhean-cuain a’ dèanamh an aon rud ann an Alba? Dh’aithris fear o chionn ghoirid gun tug madadh-cuain ionnsaigh air a’ gheat aige faisg air Sealtainn. Agus bha mi a’ leughadh beachd aig fear le eòlas math air eileanan an taoibh siar. Bha esan an amharas gun robh madaidhean-cuain air bà taichean a chur fodha far taobh an iar na h-Alba cuideachd.
Tha a chunntas anns an leabhar ‘Stories from South Uist’ – sgeulachdan agus naidheachdan aig Aonghas Beag, Aonghas Mac Ill Ialain à Uibhist a Deas. ʼS e Iain Latharna Caimbeul, Fear Chanaigh, a chruinnich iad.
Anns an leabhar, tha naidheachd aig Aonghas mu fhear Dòmhnall MacLeòid. Bha Dòmhnall a’ fuireach ann an Loch Baghasdal ann an Uibhist a Deas. Bha e ag obair air bà t’-iasgaich.Â
Latha a bha seo, bha e ri iasgach sgadan. Thà inig maighdeann-mhara am bà rr. Thilg a h-uile duine air bòrd sgadan dhi. Cha deach i fodha. Ach, nuair a thilg Dòmhnall an sgadan aigesan, dh’fhalbh i fodha sa bhad. Thuirt an sgiobair ris gum faigheadh Dòmhnall bàs le bà thadh.
Airson a bhith sà bhailte, dh’fhuirich Dòmhnall aig port. Ach an dèidh bliadhna, thà inig fear thuige. Bha e ag iarraidh taic ann a bhith a’ seòladh bà ta à Loch Baghasdal gu ruige Loch Sgioport ann an ceann a tuath an eilein. Dh’aontaich Dòmhnall a chuideachadh.
Chunnaic am fear leis an robh Taigh-òsta Loch Baghasdail i. ʼS e latha math a bha ann. Chunnaic fear dhen luchd-obrach aig Taigh-solais Uisinis i. Ach dh’fhalbh e airson deich mionaidean. Nuair a thill e, cha robh sgeul air a’ bhà ta.
Dè thachair dhi? Thuirt fear an taigh-òsta gur dòcha gun tà inig cearban no muc-mhara suas fòidhpe agus gun deach a cur thairis.Â
Choirich an deasaiche, Fear Chanaigh, madadh-cuain. Bha e an amharas gun robh madaidhean-cuain air grunnan bhà taichean a chur fodha. Bha e a’ sgrìobhadh o chionn còrr is seasgad bliadhna.
The Little Letter 1057
Do you know what a madadh-cuain is? That’s the Gaelic for ‘killer whale’ or ‘orca’.
Orcas have been attacking yachts, near Spain and Portugal. They sank several yachts.
But do orcas do the same thing in Scotland? A man reported recently that an orca attacked his yacht near Shetland. And I was reading an opinion of a man who knew the islands of the west very well. He suspected that orcas had sunk boats off the west of Scotland as well.
His account is in the book ‘Stories from South Uist’ – stories and anecdotes by Aonghas Beag, Angus MacLellan from South Uist. It’s John Lorne Campbell, the Laird of Canna, that collected them.Â
In the book, Angus has an anecdote about a man called Donald MacLeod. Donald was living in Lochboisdale in South Uist. He was working on a fishing boat.
One day he was fishing for herring. A mermaid surfaced. Everyone on board threw her a herring. She didn’t submerge. But when Donald threw his herring, she immediately submerged. The skipper told him that Donald would die by drowning.Â
To be safe, Donald stayed on land [‘in harbour’]. But after a year a man came to him. He was wanting assistance to sail a boat from Lochboisdale to Lock Skipport in the north of the island. Donald agreed to assist him.
The man who owned Lochboisdale Hotel saw her. It was a good day. One of the staff at Ushinish Lighthouse saw her. But he left for ten minutes. When he returned, there was no sign of the boat.
What happened to her? The publican said that perhaps a basking shark or whale came up under her and that she was capsized.
The editor, the Laird of Canna, blamed an orca. He suspected that orcas had sunk several boats. He was writing more than sixty years ago.
Orcas have been attacking yachts, near Spain and Portugal. They sank several yachts.
But do orcas do the same thing in Scotland? A man reported recently that an orca attacked his yacht near Shetland. And I was reading an opinion of a man who knew the islands of the west very well. He suspected that orcas had sunk boats off the west of Scotland as well.
His account is in the book ‘Stories from South Uist’ – stories and anecdotes by Aonghas Beag, Angus MacLellan from South Uist. It’s John Lorne Campbell, the Laird of Canna, that collected them.Â
In the book, Angus has an anecdote about a man called Donald MacLeod. Donald was living in Lochboisdale in South Uist. He was working on a fishing boat.
One day he was fishing for herring. A mermaid surfaced. Everyone on board threw her a herring. She didn’t submerge. But when Donald threw his herring, she immediately submerged. The skipper told him that Donald would die by drowning.Â
To be safe, Donald stayed on land [‘in harbour’]. But after a year a man came to him. He was wanting assistance to sail a boat from Lochboisdale to Lock Skipport in the north of the island. Donald agreed to assist him.
The man who owned Lochboisdale Hotel saw her. It was a good day. One of the staff at Ushinish Lighthouse saw her. But he left for ten minutes. When he returned, there was no sign of the boat.
What happened to her? The publican said that perhaps a basking shark or whale came up under her and that she was capsized.
The editor, the Laird of Canna, blamed an orca. He suspected that orcas had sunk several boats. He was writing more than sixty years ago.
Broadcast
- Sun 17 Aug 2025 13:30ÃÛÑ¿´«Ã½ Radio nan Gà idheal
All the letters
Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.
Podcast: An Litir Bheag
The Little Letter for Gaelic Learners
An Litir Bheag air LearnGaelic
An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)
Podcast
-
An Litir Bheag
Litirichean do luchd-ionnsachaidh ura. Letters in Gaelic for beginners.