ĂŰŃż´ŤĂ˝

Explore the ĂŰŃż´ŤĂ˝
This page has been archived and is no longer updated. Find out more about page archiving.

DIARDAOIN
16 DĂ mhair 2014
Accessibility help
Teacsa a-mhĂ in

Cuairtean


ĂŰŃż´ŤĂ˝ ĂŰŃż´ŤĂ˝page
Scotland

Alba
Radio nan Gaidheal
Cuairtean

Dachaigh
Inbhir Nis
Loch Aillse
Bàideanach & Srath Spè
Loch Abar


Fios thugainn

An toil leat an duilleag-sa?
Cuir gu caraid i!

Ěý

Taigh Fas na Coille
Uilleam MacCoinnich

Taigh Fas na Coille
Š Robert Moyes Adam Collection, Department of Special Collections, University of St Andrews

Anns na 1950an, bha Calum I. MacIlleathain à Ratharsair a’ cruinneachadh beul-aithris do Sgoil Eòlais na h-Alba air tìr-mòr na Gàidhealtachd. Am measg an fheadhainn a chlàr e, bha Uilleam MacCoinnich à Fas na Coille. Ged nach eil mòran fiosrachaidh ri lorg mun duine fhèin, thug MacIlleathain iomradh ghoirid air fhèin ‘s a bhràthair, Sandy, san leabhar The Highlands [Maclean, Calum I., 1975. The Highlands. Inverness: Club Leabhar Ltd]

“Every time I visited Strathglass I made a point of going to see William and Sandy Mackenzie at Cannich. They were stalwart, splendid old fellows with white, flowing beards. They had spent most of their lives as ghillies and gamekeepers and lived in retirement in a neat little cottage by the roadside about a mile to the west of Cannich. They lived alone but their little house was always clean and tidy, although I found it difficult to imagine two such enormous men doing their household chores. They were natives of the Strath although their parents were from Glen Urquhart and Gairloch to the west. Gaelic had always been and still was the only language they spoke when together, and both were excellent tradition-bearers.”

Thug e iomradh cuideachd air an turas mu dheireadh a choinnich e ri Uilleam:

“The last time I saw them was on a dark, wet November evening. There were a couple of workmen visiting them and they were engaged in filling in football coupons by the light of the fire. On a deal table in the centre of the room a small candle flickered but it afforded less light than the fire. William turned his head slowly round and, with an almost supercilious smile on his face, said to me in English: “I am a football fan.” I knew that in his heart William thought that football was no game compared with shinty, but that was his way of saying so. The candle finally burnt itself out and we sat by firelight for the rest of the evening. “

Thadhail MacIlleathain air na bràithrean grunnan thursan, agus thug e sÏos stòras den sgeulachdan. Le cead bho Sgoil Eòlais na h-Alba, seo trÏ dhiubh nam briathran fhèin:

Uile-bhèist Loch Nis

‘S e an fhìrinn a th’ ann. Tha mise ga chreidsinn. Chuala mi aig m’athair is mo mhàthair e, agus tha e glè shean, gun robh seann fheadhainn ga fhaicinn ann an sin. Chuala mi airson aon seann duine a bha a’ fuireach faisg air an sin. Agus bha e ri obair air choireigin. Cha chreid mi nach ann a’ cliathadh no ri obair air choireigin anns a’ chroit aige a bha e, san talamh dheirg. Agus tha a chasan cho salach leis an talamh. Agus chaidh e a-nall gu taobh an locha a ghlanadh a chasan ann an taobh an locha. Agus thàinig am beathach fiadhaich a bha seo, thàinig e a-staigh làmh ris gu tìr. Agus theich e agus dh’fhàg e na brògan aige taobh an locha. Agus bha cuid a’ dèanamh fanaid air, ach bha an duine ceart gu leòr.

Agus chunnaic mi a-rithist ann an leabhar air choireigin: Calum Cille, nach b’ fhada bhuaithe sin bhon a bha - chan eil cuimhne agam dè seo a’ bhliadhna a bh’ ann, glè fhada air ais – chaidh e sìos gu Inbhir Nis uair agus nuair a bha e a’ dol sìos ann an sin bha e airson a dhol thairis air an loch aig a’ chaolas shìos. Chuir e fear a-nall airson a’ bhàta a bha thall. Bha bàta thall. Agus chaidh e air adhart, ach thill e. Cha leigeadh an t-eagal leis a dhol. Bha am beathach fiadhaich ann an sin. Chunnaic e e, agus chunnaic Calum fhèin e. Agus thuirt e ris an fhear, “cùm air”, agus thuirt e ris a’ bheathach tilleadh. Agus thill am beathach, agus chaidh e air adhart. Sin a’ chiad iomradh air. ‘S iomadh duine sin a chunnaic e bho chionn fhada air ais agus bhiodh iad a’ dèanamh dibhearsan dheth. So, chan eil teagamh nach eil e an sin.

Am Prionnsa TeĂ rlach an Srath Ghlais

Bha iad ag ràdh gu robh am Prionnsa Teàrlach an seo, gun tàinig e a-nall a Ghleann Moireasdan à seo, gun tàinig e air chùrs, agus bha e oidhche shuas an sin, an àite ris an can iad Cnoc Fhionn. Agus thàinig e sìos fad an rathaid gu Bràighe Chomair - a their iad ris – ann an sin. Agus thachair teachdaire ris ann an sin a ràdh nach robh e sàbhailte dha a dhol na b’ fhaide mar sin. Bha e a’ dèanamh air Loch Bhraon ach thàinig teachdaire na choinneamh a ràdh ris, chan eil e sàbhailte dhut a dhol an rathad sin. Agus thill e air ais agus chaidh e air ais a-rithist a-null gu ruig Gleann Moireasdan an sin. Agus thàinig e ann an seo. Agus am fear a bh’ ann an Comar an tràth sin, an t-Siosalach a bh’ ann an Comar, an tuathanach, chaidh e an-àirde le aran agus càis agus fìon dha ann an sin. ‘S e fìon a thuirt iad ach tha mi a’ dèanamh a-mach gur e fìon làidir a bhiodh ann.

An Tiodhlacadh

Uill, bha fear shĂŹos ann an seo ach o, bha e glè ghlic ann an aon dòigh ach bha e rud beag aotrom ann an dòigh eile. Ach bha e glè eirmseach as na rudan a theireadh e. Agus bha e ann an sin, is dh’fhĂ s a mhĂ thair sean, agus chaochail a mhĂ thair. Agus thiodhlac e a mhĂ thair. Agus an ath-oidhche an dèidh dhan tiodhlacadh a bhith ann bha, mar a their iad anns a’ Bheurla, Harvest ĂŰŃż´ŤĂ˝ ann an sin, dannsa agus an leithid. Agus chaidh e a dh’ionnsaigh an dannsa. Agus bha e beagan air deireadh gun ruighinn. Agus bha fear aig an doras a’ cur mun cuairt drumachan na deoch, no rud dhan a h-uile duine a ruigeadh. Agus nuair a rĂ inig Fionnlagh dh’fhaighneachd am fear sin ris: “Co dhiubh is docha leat, drama no deoch?” “Ah! Uill, on a choisich mi cho bras gabhaidh mi an dĂ  chuid.”

Chaidh e a staigh; b’ ann anns an t-sabhal a bha an dannsa. Agus bha e ag èirigh air dannsa an sin is bha fallas air. Agus nuair a bha an dannsa thairis rinn e suidhe mar seo, agus an uair a thug e sùil, cò bha làmh ris ach an sagart. B’ ann de chreideamh an t-sagairt a bha e. Agus “By gosh,” thuirt e. “Tha mi a’ creidsinn gu bheil sibh a’ gabhail iongantas mise fhaicinn cho cridheil ann an seo a-nochd an dèidh mo mhàthair bhochd a thiodhlacadh.” “Uill, bhon a thàinig thu fhèin thairis air chan urrainn dhomh gun a bhith a’ gabhail iongantas,” thuirt e. “Ah uill, ma chaidh i a dh’Ifrinn,” as esan, “cha toir mise às i, agus ma chaidh i a Ghlòir cha b’ e bròn bu chòir a bhith a’ dèanamh air a son.

Ěý


Èist

Bha Ruairidh MacAoidh eòlach air Uilleam MacCoinnich.



air ais


About the ĂŰŃż´ŤĂ˝ | Help | Terms of Use | Privacy & Cookies Policy
Ěý