Ennill Medal y Dysgwyr
Dysgwraig yn methu dychmygu byd heb y Gymraeg
"Allaf i ddim dychmygu yn awr fywyd heb yr iaith Gymraeg."
Wedi ei magu ar aelwyd ddi-Gymraeg yng Nghaerdydd dyna ymateb Rachel Perry yn awr ei bod wedi dysgu Cymraeg.
Yn ddisgybl yn Ysgol Uwchradd Caerdydd Rachel enillodd Fedal y Dysgwyr yn Eisteddfod heddiw.
Canmolwyd "dyfnder ac aeddfedrwydd" cerdd, ysgrif a llythyr a sgrifennodd am Lywelyn ap Gruffydd - Llywelyn Ein Llyw Olaf.
Dywedodd iddi ddod i edmygu Llywelyn ar ôl darllen amdano fel rhan o'i chwrs hanes yn yr ysgol ac ar ôl darllen cerdd Cilmeri Gerallt Lloyd Owen.
"Yr wyf wastad wedi bod â diddordeb mewn Hanes," meddai, "ac rwy'n gobeithio astudio Hanes yn y Brifysgol ym Mryste. Y mae cyfnod a hanes Llywelyn yn ddiddorol iawn ac rwy'n ei edmygu yn fawr oherwydd ido ymladd dros ei wlad," meddai yn dilyn y seromni i'w hanrhydeddu ar lwyfan yr Eisteddfod.
Gofidiodd beirniaid y gystadleuaeth, Lynne Mortell ac Enfys Thomas, mai chwech yn unig a ymgeisiodd am y Tlws eleni.
"Yr oedd hyn yn dipyn o siom i ni," meddai Lynne Mortell wrth draddodi'r feirniadaeth ac anogodd athrawon i gymell dysgwyr i gystadlu ar y gystadleuaeth bwysig hon.
"Mae rôl athrawon yn y gystadleuaeth hon yn hanfodol," ychwanegodd.
Dywedodd fod y chwe ymgeisydd yn haeddu canmoliaeth ond gosododd ymgais Rachel a dau arall mewn dosbarth ar wahân.
Ynglyn â'i phenderfyniad i astudio ym Mryste yn hytrach na Chymru dywedodd Rachel:
"Rwy'n credu ei bod yn bwysig i bobl Gymraeg gymryd yr iaith i rannau gwahanol ond mae'n bwysig peidio a cholli sgiliau iaith ac ar ôl y Brifysgol hoffwn ddychwelyd i Gymru ac efallai weithio yn y cyfryngau - ac yn y Gymraeg efallai," meddai.
Tinc o dristwch
Yr oedd tinc o dristwch yn llawenydd y fuddugoliaeth fodd bynnag wrth i Rachel ddatgelu mai un o'r rhai a fu'n ysbrydoliaeth iddi ddyfal barhau gyda'i Chymraeg oedd Siôn Ifan Evans o Goleg Ieuenctid y Presbyteriad yn Y Bala.
Dywedodd iddi ei gyfarfod ef pan yn ymweld â'i chwaer oedd yn mynychu'r coleg.
"Yno fe wnes i lawer o ffrindiau oedd yn medru Cymraeg yn iawn ac yn eu plith Siôn Ifan Evans a fuo farw mewn damwain yn y coleg fis Chwefror. Yr oedd o bob amser yn fy annog i ymarfer fy Nghymraeg. Yr oedd yn ysbrydoliaeth imi a phe byddai yma nawr byddai mor falch," meddai.
