Main content

22/06/2009
Tha litir bheag na seachdain-sa aig Ruaraidh MacIllEathain. This week's short letter for learners is introduced by Ruaraidh MacLean.
Last on
Mon 22 Jun 2009
19:00
ĂŰŃż´«Ă˝ Radio nan GĂ idheal
Clip
-
An Litir Bheag 216
Duration: 03:46
An Litir Bheag 216
Thà inig leabhar beag a-mach o chionn ghoirid – The Cromarty Fisherfolk Dialect. Tha e mu dheidhinn dual-chainnt nan iasgairean ann an Cromba. ’S e dualchainnt de dh’Albais a tha anns an dualchainnt sin. Tha dìreach dithis aig a bheil i gu fileanta an-diugh. Tha cuid de na faclan coltach ri faclan ann an dualchainntean eile de dh’Albais. Mar eisimpleir, bauchles (seann slioparan), belligut (neach sanntach), agus guloot (fear a tha gròt a dhìth an tastain). Agus tha faclan aca nach eil ann an dualchainntean eile; mar eisimpleir sallikatazaar a tha a’ ciallachadh “deillseag”. Ach bha Cromba air a chuairteachadh le Gà idheil. Agus tha faclan ann an dualchainnt nan iasgairean a thà inig bhon Ghà idhlig. Mar eisimp-leir, amitan (a fool), boddach (old man), buss (a mouth), callach (old woman) agus cootyach (family group, company or clan). Bidh sibh ag aithneachadh nam faclan amadan, bodach, bus, cailleach agus cuideachd. Seo feadhainn eile: doorcans (fir cones used to smoke fish), dossan (fringe, forelock), gob (the opening or mouth of a receptacle), laroch (a house site), ropach (untidy), agus spatyel (grand or well-dressed). Bidh sibh ag aithneachadh nam faclan Gà idhlig durcan, dosan, gob, là rach, robach agus spaideal. ’S e am facal a bha aca orra fhèin Croompach – sin cuideigin à Cromba. Thà inig sin bhon Ghà idhlig Crombach. Agus bha iad ag rà dh Ballachalls ris na daoine à Inbhir Pheofharain. ’S e Baile a’ Chà il seann ainm Gà idhlig air Inbhir Pheofharain. Bha seann tobar ann an Cromba. ’S e The Stroopie Well an t-ainm a bha air. Bha an t-uisge na leigheas airson iomadach rud. Bha clann òg a’ toirt an uisge dhachaigh. Bha a’ chlann a’ faighinn duais – bonnach beag le toll ann. ’S e bonnach fallaid a bha air ann an Gà idhlig. ’S e fallaid a’ mhin-fhlùir agus taois nach robh air an cleachdadh. Ann an dualchainnt nan iasgairean Crombach, ’s e bonnach faaly a bha iad a’ gabhail air a’ bhonnach sin. Bha na daoine a’ creidsinn gun robh am bonnach fallaid a’ toirt deagh fhortan don taigh. Bha na Gà idheil a’ creidsinn sin. Bha na h-iasgairean Crombach a’ creidsinn sin. Bha diofar chà nanan aca, ach bha mòran anns a’ chumantas eatarra.
The Little Letter 216
A wee book came out recently – The Cromarty Fisherfolk Dialect. It’s about the fisherfolk dialect in Cromarty. That dialect is a dialect of Scots. Only two people speak it fluently today. Some of the words are like words in other dialects of Scots. For example bauchles (old slippers), belligut (a greedy person) and guloot (a simple man – one who is a groat short of the shilling). And they have words which are not in other dialects, such as sallikatazaar which means “a skelp”. But Cromarty was surrounded by Gaels. And there are words in the fisher dialect that came from Gaelic. For example amitan (a fool), boddach (old man), buss (a mouth), callach (old woman) and cootyach (family group, company or clan). You will recognize the words amadan, bodach, bus, cailleach and cuideachd. Here are some others: doorcans (fir cones used to smoke fish), dossan (fringe, forelock), gob (the opening or mouth of a receptacle), laroch (a house site), ropach (untidy), and spatyel (grand or welldressed). You’ll recognize the Gaelic words durcan, dosan, gob, là rach, robach and spaideal. The word they had for themselves was Croompach – that’s somebody from Cromarty. That came from the Gaelic Crombach. And they called people from Dingwall Ballachalls. Baile a’ Chà il (“cabbage town”) was an old Gaelic name for Dingwall. There was an old well in Cromarty. It was called The Stroopie Well. The water was a cure for many things. Young children took [were taking] the water home. The children got a reward – a wee bannock with a hole in it. In Gaelic it was called a bonnach fallaid. Fallaid is the meal and dough which was not used. In the Cromarty fisherfolk dialect they called that bannock the bonnach faaly. The people were believing that the bonnach fallaid brought the house good luck. The Gaels were believing that. The Cromarty fisherfolk were believing that. They spoke different languages, but they had much in common.
Broadcast
- Mon 22 Jun 2009 19:00ĂŰŃż´«Ă˝ Radio nan GĂ idheal
All the letters
Tha gach Litir Bheag an seo / All the Little Letters are here.
Podcast: An Litir Bheag
The Little Letter for Gaelic Learners
An Litir Bheag air LearnGaelic
An Litir Bheag is also on LearnGaelic (with PDFs)
Podcast
-
An Litir Bheag
Litirichean do luchd-ionnsachaidh ura. Letters in Gaelic for beginners.