ÃÛÑ¿´«Ã½

Bha ceud bliadhna air 4mh den Iuchar 2025 bho rugadh Fionnlagh Dòmhnallach, Finlay J, ann an Sgarasta sna Hearadh, fear de laoich craoladh na Gàidhlig - agus na Beurla - an Alba. A thuilleadh air a bhith na riochdaire air radio is telebhisean, bha e cuideachd na ùghdar, a' sgrìobhadh trì leabhraichean ainmeil - Crowdie and Cream, Crotal and White agus The Corncrake and the Lysander.

Stèidhich e Comann Dràma na Gàidhlig agus, còmhla ri Ruairidh MacThòmais, stèidhich e, agus bha e na fhear-deasachaidh air, an iris Ghàidhlig, Gairm.

Nuair a bhàsaich Finlay J air seachdain a’ Mhòid ann an 1987, chaill saoghal na Gàidhlig fear a bh’ air barrachd a dhèanamh airson na h-ealain Ghàidhlig a chur mu choinneamh dhaoine na là na bha duin’ eile.

San t-sreath sa, tha sinn a’ comharrachadh ceud bliadhna bho rugadh Fionnlagh le taghadh de phrògraman radio a rinn e a' còmhradh ri iomadach duine, thairis air an 30 bliadhna a bha e ag obair aig a’ BhBC.

‘S iad dithis a bha nam prìosanaich san Dàrna Cogadh a th’ againn a seo ‘s iad ann an còmhradh ri Fionnlagh.

An toiseach am bàrd ‘s an sgrìobhaiche Dòmhnall Iain MacDhòmhnaill, Dòmhnall Iain Dhonnchaidh à Peighinn an Aoirein an Uibhist a Deas. Bha e sna Camshronaich nuair a chaidh a ghlacadh aig aois bliadhna air fhichead, ‘s air a mharch dhan Ghearmailt sgrìobh e a bhardachd Na Gillean Nach Maireann, dhaibhsan a bha air tuiteam roimhe aig Abbeyville, mar a thuirt e fhèin, 'Gillean grinn an tùs an òige'.

Sgrìobh gach cuid Dòmhnall Iain agus an t-Ollamh Urramach Murchadh Eòghainn Dòmhnallach às na Hearadh cunntas air na thachair dhaibh sa chogadh - Dòmhnall Iain sa leabhar aige a Fo Sgàil a Swastika agus Murchadh Eòghainn sa leabhar aigsesan, Padre Mac. Chaidh Murchadh Eòghainn a ghlacadh nuair a bha e na pharatrooper an ceann a Tuath Afraga ann an 1942. Bha e na mhinistear am Port Rìgh ron a chogadh agus mu dheireadh bha e na Ollamh an Colaiste na Trianaid an Glaschu.

Bha iad le chèile ann an còmhradh le Finlay J ann an 1984.