ÃÛÑ¿´«Ã½

Bha ceud bliadhna air 4mh den Iuchar 2025 bho rugadh Fionnlagh Dòmhnallach, Finlay J, ann an Sgarasta sna Hearadh, fear de laoich craoladh na Gàidhlig - agus na Beurla - an Alba. A thuilleadh air a bhith na riochdaire air radio is telebhisean, bha e cuideachd na ùghdar, a' sgrìobhadh trì leabhraichean ainmeil - Crowdie and Cream, Crotal and White agus The Corncrake and the Lysander.

Stèidhich e Comann Dràma na Gàidhlig agus, còmhla ri Ruairidh MacThòmais, stèidhich e, agus bha e na fhear-deasachaidh air, an iris Ghàidhlig, Gairm.

Nuair a bhàsaich Finlay J air seachdain a’ Mhòid ann an 1987, chaill saoghal na Gàidhlig fear a bh’ air barrachd a dhèanamh airson na h-ealain Ghàidhlig a chur mu choinneamh dhaoine na là na bha duin’ eile.

San t-sreath sa, tha sinn a’ comharrachadh ceud bliadhna bho rugadh Fionnlagh le taghadh de phrògraman radio a rinn e a' còmhradh ri iomadach duine, thairis air an 30 bliadhna a bha e ag obair aig a’ BhBC.

'S iad dithis a rugadh an Èirisgeidh air an aon bhliadhna, 1912 a th' againn dhuibh a seo.

‘S e a’ chiad fhear am ma’-sgoile, Domhnall Dòmhnallach às na Haun an Èirisgeidh. A thuilleadh air a bhith na mhaighistir-sgoile, bha e a’ sàs, mar a chluinneas sinn, ann am mòran a bha dol sa choimhearsnachd. Chaidh Bonn Jubilee Airgid na Banrigh a bhuileachadh air ann an 1977. Agus a thuilleadh air a bhith ri bàrdachad, na oileanach chruinnich e beul-aithris an Èirisgeidh agus an Uibhist do Cholaiste na Trianaid am Bail’ Ath Cliath agus dhan Chomann Gàidhealach. Bha e a’ bruidhinn ri Finlay J ann an 1984.

B’ e Mgr Iain Caimbeul a’ chiad sagart a thàinig à Èirisgeidh agus shiubhal e an saoghal na mhanach ‘s na shagart. Stiùir e còrr air dà cheud taistealach dhan Fhearann Naomh, sgrìobh e leabhar air Slighe na Croise agus sgrìobh e cuideachd iomadh artaigil mu àitichean naomh. Thairis air còig bliadhna fichead chùm e iomadh aifrionn Gàidhlig ann a Lunnainn. Bha Mgr Caimbeul ann an còmhradh ri Finlay J ann an 1985.