
16/06/2006
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 363
Duration: 05:38
Litir 363: Lusan Albannach
Tha an samhradh ann a-nise. Leis an fhìrinn innse, bha an samhradh ann o chionn ceala-deug. Ciamar a tha mi a’ tomhas sin? A bheil mi a’ gabhail ris gur e a’ chiad latha dhen Ògmhios a’ chiad latha dhen t-samhradh? Uill, chan eil, oir tha e follaiseach dhomh nach eil an samhradh a’ nochdadh air an aon latha a h-uile bliadhna. Uaireannan nochdaidh e trà th. Uaireannan, bidh e anmoch.
Ach tha mi ag rà dh gu robh an samhradh ann o chionn ceala-deug leis gun do chuir mi seachad deireadh-sheachdain ann an Srath Spè. Agus ’s e an rud as motha a chomharraicheas gu bheil an samhradh ann, ann an Srath Spè, gu bheil a’ Chuithe Chrom briste.
Nise, ’s e a’ Chuithe Chrom an sneachd aig ceann shuas a’ Choire Chais air a’ Chà rn Ghorm – sneachd a th’ air fhà gail bhon gheamhradh nuair a tha a leithid air leaghadh ann an à iteachan eile. Tha i ann an cumadh cromaig – an aon chumadh a h-uile bliadhna. Bidh i a’ briseadh anns a’ mheadhan timcheall air deireadh a’ Chèitein no toiseach an Ògmhios. Agus nuair a bhriseas i, ’s e sin toiseach an t-samhraidh. No co-dhiù ’s e sin a chanadh na seann Ghà idheil anns an sgìre. Air an dà rna latha dhen Ògmhios am-bliadhna, bha i briste, mura robh i briste roimhe sin.
’S e aon de na rudan eile a chomharraicheas an samhradh ann an Srath Spè – no co-dhiù anns a’ Mhonadh Ruadh – gu bheil an Lusan Albannach fo bhlà th. An Lusan Albannach: ’s e sin a’ Ghà idhlig a th’ air an Trailing Azalea no Loiseleuria procumbens. ’S e a th’ ann lus beag ìosal a tha a’ fàs faisg air an talamh – air talamh gu math à rd far a bheil a’ ghaoth là idir. Tha dìtheanan beaga pionca air aig an à m seo dhen bhliadhna. Tha e gu math snog a’ coimhead.
’S e am Monadh Ruadh fear de na h-à iteachan far am faicear an Lusan Albannach gu nà darrach. Ann am Breatainn, ’s ann ann an Alba a-mhà in a nochdas e agus tha mi a’ dèanamh dheth gur e sin as coireach ri ainm ann an Gà idhlig. Ach ma choimheadas tu air na h-à iteachan feadh an t-saoghail far an nochd e, tha iomadh dùthaich ann. Tha iad uile timcheall a’ Phòla mu Thuath.
Airson a bhith mionaideach mun à ite far am faca mi an Lusan Albannach, bha mi air Creag Ghobharaidh. Tha sin gu tuath air Loch Mhùrlaig a tha eadar an Aghaidh Mhòr agus an Cà rn Gorm. Air an druim eadar Creag Ghobharaidh agus Meall a’ Bhuachaille, thà inig mi tarsainn air clach mhòr. Tha i air a dèanamh de chlach-ghrà in ruadh – a’ chlach a dh’fhà gas gur e “Am Monadh Ruadh” a chanas daoine ris na beanntan sin. Tha a’ chlach seo gu math mòr. Tha i a’ stobadh suas os cionn an droma agus, gu dearbh, tha i cho mòr ’s gum faicear i bho bhonn a’ ghlinne.
Tha sgeulachd co-cheangailte ris a’ chloich. Bha tè às an Aghaidh Mhòir còmhla rium, is beagan Gà idhlig aice. “Clach an Iutharnaich”, thuirt i. “Clach an Iutharnaich – the stone of the hellish man.” A rèir beul-aithris, bha fear cruaidh an-iochdmhor ann air an robh “An t-Iutharnach”. Bha bothan aige faisg air là imh oir cha b’ urrainn dha fuireach còmhla ri cà ch anns a’ ghleann. Tha an t-Iutharnach air falbh, ach tha ainm fhathast co-cheangailte ris an à ite, ged nach eil e clà raichte air a’ mhapa. Tha an t-à m aig an t-Suirbhidh Òrdanais sin atharrachadh.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-chĂ nain na Litreach
GnĂ ths-cainnt na Litreach
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.