
29/09/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 65
Duration: 05:15
Litir 65: Liathadh
Tha òran ainmeil ann am measg mòran òran matha a sgrìobh a bhana-bhà rd chliùiteach às an Eilean Sgitheanach – Mairi Mhòr nan Oran. ’S e an t-ainm a th’ air “Eilean a’ Cheò” agus tha e mu dheidhinn an Eilein Sgitheanaich. Tha e a’ tòiseachadh mar seo: Ged tha mo cheann air liathadh, le deuchainnean is bròn… Agus tha sin a’ toirt freagairt dhuinn airson na ceist a chuir mi oirbh aig deireadh na Litreach mu dheireadh – dè an dath as coltaiche ann an Gà idhlig ri grey ann am Beurla, co-dhiù ann am falt?
Bha mi a’ dol a rà dh “falt sheann daoine”. Ach an uairsin chuimhnich mi i an coltas a th’ air m’ fhiasaig a-nise, agus mar a tha bà rr mo chinn ag atharrachadh cuideachd! Cha tig an aois leatha fhèin! A bheil sibh eòlach air an t-seanfhacal sin? Cha tig an aois leatha fhèin. Cha tig, gu dearbh. Thig rudan eile na cois, leithid falt liath.
Ach bithibh rud beag faiceallach leis a’ ghnìomhair “liathadh”, ’s nach dèan sibh ceangal eadar ceann a th’ air liathadh agus aran a th’ air liathadh. Bidh aran a’ liathadh le aois cuideachd, ach air sgà th ’s gum bi a’ chlòimh-liath a’ fàs air. Dè th’ ann an clòimh-liath? Mould! Ged a chanadh tu gu bheil falt air ceann duine a’ liathadh, chan e a’ chlòimh-liath is coireach!
Thathar ag rà dh gum bithear a’ toirt urram do dhuine na sheann aois. Chan eil mi cinnteach a bheil sin cho fìor ’s a bha e uaireigin, ach chan eil teagamh nach eil cuid de dhaoine a’ fàs nas toilichte, nas tarraingiche is nas laghaiche le aois. Agus, gun teagamh sam bith, tha iad nas eòlaiche air iomadach rud. Ach, air an là imh eile, ged a tha daoine eile a’ toirt urram dhaibh, tha iad an dùil gum bi seann duine ciallach stuama. Agus canaidh iad “is miosa amaideachd na h-aois na amaideachd na h-òige.” Tha amharas agam gun tuirt a’ chlann agam fhìn sin rium turas neo dha!
Ach tha rudan ann a dh’fhà sas, gu cinnteach, nas fheà rr le aois. Fìon, mar eisimpleir. Agus uisge-beatha. Mar a thuirt mi an t-seachdain ’s a chaidh, bha mi ann an Ile as t-samhradh seo, agus chan eil à ite nas fheà rr air an t-saoghal na sin airson uisge-beatha. Tha ochd taighean-staile anns an eilean, agus tha uisge-beatha Ile ainmeil air feadh an t-saoghail.
Chaidh mi air chuairt ann am fear de na taighean-staile airson faicinn mar a tha an t-uisge-beatha air a dhèanamh. Chan e gum bi mi ag òl mòran dheth, tha sibh a’ tuigsinn, ach tha ùidh agam anns a’ ghniomhachas is mar a tha e ag obair. Co-dhiù, ’s e sin an lethsgeul a bh’ agam is a th’ agam! Chaidh mi timcheall agus chunnaic mi a h-uile nì. Am measg sin, chunnaic mi teine anns am bithear a’ losgadh mòine. Bidh toit na mònach, neo smùid na mònach, a’ teasachadh is a’ marbhadh na bracha – sin an t-eòrna a th’ air a bhrachadh. Agus bidh e cuideachd a’ cur fà ileadh is blas na mònach air a’ bhraich agus, mu dheireadh thall, anns an uisge-beatha.
Aig deireadh ar cuairt, bha cothrom aig na h-inbhich drà m dhen uisge-beatha, neo mac-na-bracha mar a chanas iad, fheuchainn. Bha mo nighean ro òg airson a leithid, ach bha i faisg orm agus dh’fheuch i fà ileadh an uisge-bheatha. “O”, thuirt i, “nach e a tha smùideach.” An uairsin choimhead i orm le gà ire. “An e sin is coireach,” dh’fhaighnich i, “gu bheil sinn ag rà dh gu bheil an smùid air duine nuair a dh’òlas e cus?!”
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghrĂ mair na seachdaine
Seanfhacal na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.