
31/03/2000
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 39
Duration: 05:02
Litir 39: Rann-cunntaidh
Bidh sibh a’ cuimhneachadh, thairis air a’ cheala-deug a dh’fhalbh, gun tug mi dà rann-cloinne dhuibh. Tha mi a’ dol a chur crìoch air an t-sreath an-diugh le rann-cunntaidh eile. Tha an tè seo gar toirt suas bho dha-dheug gu fichead. Agus mar a rinn mi an t-seachdain ’s a chaidh, ’s e “deug” a chanas mi an à ite “deug”. Seo e:
Dhà -dheug agus trì-deug
Fhuair na mèirlich fìor-leug
Nuair a bhris iad a-steach don chaisteal
Ann am baile Strìmeig
Ceithir-deug ’s a còig-deug
Cheannaich Iain bò bheag
Fhuair e ìm is gruth is bà rr
Is dh’òl na cearcan tòrr mèag
Sia-deug agus seachd-deug
Dheasaich Anna breacag
Thugadh i air falbh ’on bhord
Cò ghoid i? Cha robh beachd aic’.
Ochd-deug, naoi-deug, fichead
Thall air cĂąl an lios ud
Fhuaireadh nead le uighean gorm
’S mòr mo dhèidh nach bris iad.
Bheir sinn sùil air cuid de na faclan anns an rann. ’S e a th’ann am fìor-leug rudeigin beag prìseil mar dhaoimean neo seud de sheòrsa eile. Uaireannan ’s e dìreach leug a chì sibh agus, ann am bà rdachd, bidh e uaireannan a’ ciallachadh boireannach brèagha. Ach chan eil cà il a dh’fhios agam ca’il baile Strìmeig is cha d’fhuair mi lorg air air map sam bith. ’S dòcha nach eil e ann an à ite sam bith, ach anns an inntinn fhèin.
Tha an darna earrann a-mach air obair a’ bhainne. As deidh dha a’ bhò a cheannach, fhuair Iain ìm is gruth is bà rr. ’S e a th’ann an gruth an stuth tiugh geal a gheibhear nuair a dh’atharraicheas bainne, neo nuair a bhinndicheas e. Tha gruth a’ ciallachadh curds. ’S e a’ Ghà idhlig air curdling – binndeachadh. Agus tha fhios agaibh dè tha bà rr a’ ciallachadh, nach eil. An rud a thig am bà rr, a thig suas don uachdar. Ann am bainne, ’s e an rud a thig am bà rr – am bà rr - neo mar a theirear ann am Beurla, the cream. Agus ’s e facal cumanta eile ann air a shon – uachdar.
Ach dè mu dheidhinn an fhacail mèag? ’S e sin an stuth a th’air fhà gail nuair a chuireas tu an gruth air an darna taobh. Whey, mar a theirear ann am Beurla – mèag neo mèag neo meòg.
Agus dheasaich Anna breacag. ’S e sin cèic neo bonnach neo pancake. Agus an loighne mu dheireadh - ’s mòr mo dhèidh nach bris iad. Tha sin a’ ciallachadh gu bheil mi ag iarraidh gu mòr nach bris na h-uighean gorm’ anns an nead. Canaidh mi an duan air fad a-rithist, beagan nas luaithe nan turas mu dheireadh:
Dhà -dheug agus trì-deug
Fhuair na mèirlich fìor-leug
Nuair a bhris iad a-steach don chaisteal
Ann am baile Strìmeig
Ceithir-deug ’s a còig-deug
Cheannaich Iain bò bheag
Fhuair e ìm is gruth is bà rr
Is dh’òl na cearcan tòrr mèag
Sia-deug agus seachd-deug
Dheasaich Anna breacag
Thugadh i air falbh ’on bhord
Cò ghoid i? Cha robh beachd aic’.
Ochd-deug, naoi-deug, fichead
Thall air cĂąl an lios ud
Fhuaireadh nead le uighean gorm
’S mòr mo dhèidh nach bris iad.
Agus is mòr mo dhèidh, ma tha sibh nur pà rant, gum feuch sibh ris na rannan a thug mi dhuibh ionnsachadh is gun innis sibh do ur cuid cloinne iad nuair a tha iad aig an aois cheart. Nuair a smaoinicheas sibh air duain Bheurla mar “four and twenty blackbirds” agus an spòrs a ghabh sibh le sin nuair a bha sibh òg, nach biodh e math an aon seòrsa spòrs a bhith aig ur cloinn le Iain ’s a bhò agus na mèirlich a ghoid an fhìor-leug agus a’ bhreacag. Beannachd leibh.
Faclan na seachdaine
Abairtean na seachdaine
Puing ghrĂ mair na seachdaine
GnĂ ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.