
15/10/1999
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 15
Duration: 04:47
Litir 15: Sgeulachd Ă Tiriodh
Bha mi a-mach, o chionn trì seachdainnean, air mar is urrainn do chuid de bheathaichean cà nan nan daoine a thuigsinn – agus – uaireannan – a bhruidhinn. Uill, tha dòigh eile ann airson coimhead air a’ chùis. ’S dòcha gu bheil e nas fhasa – ma tha sinn airson bruidhinn ri beathaichean – gun ionnsaich sinne an cà nan acasan. Ach ciamar a dh’ionnsaicheas duine cà nan nan ainmhidhean?
Uill, ’s dòcha le bhith a’ lorg nathair gheal. Co-dhiù, tha sin a-rèir seann sgeulachd a thathar ag innse fhathast ann an Tiriodh. Chan eil fhios agam co-dhiù tha nathraichean ann an Tiriodh an-diugh, neo an robh a-riamh, ach chan eil sin gu diofar. ’S e seo fìor sheann sgeulachd a bh’air innse air feadh na Gà idhealtachd uaireigin.
A-rèir na sgeòil, cò air bith a gheibh nathair gheal agus a nì brot leatha, agus a dh’itheas a feòil, agus a dh’òlas am brot, gheibh e comas còmhradh nan eun agus còmhradh nam beathaichean a thuigsinn. Anns an sgeulachd, tha prionnsa òg ann a tha a’ fulaing air sgà th rìgh beartach sanntach a tha a’ deanamh geur-leanmhainn air an t-sluagh. Latha a bha seo, dh’òrdaich an rìgh don phrionnsa a dhol a lorg nathair gheal dha.
Dh’fhalbh am fear òg agus thug e mìosan mus do lorg e dùthaich far an robh mòran nathraichean. Mu dheireadh thall, ann an sgoltadh domhain ann an creagan, lorg e tè gheal agus chaidh e dhachaigh leatha. Ged a bha am prionnsa uabhasach sgìth nuair a rà inig e lùchairt an rìgh, dh’òrdaich an rìgh dha dhol sìos don chidsin agus am brot-nathrach a dhèanamh ’s a bhad. Bha an rìgh coma ach gum faigheadh e am brot agus feòil na nathrach airson a bhracaist.
Tha sean-fhacal ann a chanas: “Is coma leis an rìgh Eoghain, ach is coma le Eoghain co-dhiù.” Tha fhios againn gu robh an rìgh anns an sgeulachd seo coma mun phrionnsa, ach chan eil e cho cinnteach gu robh am prionnsa a cheart cho coma mun rìgh. ’S dòcha gu robh, ach ’s dòcha gur e dìreach acras, agus am fà ileadh math, a thug air am brot agus an fheòil fheuchainn. Agus bha iad cho blasda ’s nach b’urrainn don phrionnsa sgur gus an robh e air a h-uile criomag dhen fheòil ithe, agus a h-uile boinne dhen bhrot òl.
O mo chreach! Mhothaich e don rud a rinn e agus bha an t-eagal air. Bhiodh fearg mhòr air an rìgh. Dh’fhalbh e a-mach agus thuirt e ris fhèin, “Cà it’ am faigh mi nathair gheal eile ann an cabhaig?”
Chuala e guth os a chionn. “Chan fhaigh thu an seo co-dhiù,” thuirt an guth.
Choimhead am prionnsa os a chionn agus chunnaic e fitheach ann an craobh. ’S e am fitheach a bha a’ bruidhinn ris, agus thuig e ’s a mhionaid gu robh comas aige còmhradh nan eun agus còmhradh nam beathaichean a thuigsinn.
“Dè am fios a th’agadsa air mo ghnothach?” dh’fhaighnich am prionnsa.
“Tha gu leòr,” ars’ am fitheach, “tha mi-fhìn is mo sheòrsa air a bhith a’ cumail sùil ort. ’S e an duine as fheà rr a choisinn an gliocas. Gabh air falbh bhon à ite seo mus tachair cron dhut.”
Agus dh’fhalbh e. Aig deireadh na sgeòil, tha am prionnsa a’ cruinneachadh feachd de bheathaichean agus tha iad a’ fuadachadh an droch rìgh a-mach às an lùchairt aige, agus a-mach às an rìoghachd. Sgeulachd shnog gun teagamh, ach a bheil teachdaireachd innte dhuinn an-diugh? Uill, ’s dòcha gu bheil – ma lorgas tu nathair gheal, bidh an roghainn agad – fios a chur gu Dualchas Nà dair na h-Alba, neo brot a dheanamh dhith. Dè dheanadh sibhse?!
Faclan na seachdainne
Abairtean na seachdainne
Puing ghrĂ mair na seachdainne
GnĂ ths-cainnt na seachdainne
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.