
10/02/2012
Litir na seachdain aig Ruaraidh MacIllEathain. This week's letter for learners from Roddy MacLean.
Last on
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 656
Duration: 05:36
Litir 656: Dùghall Bochanan - Pàirt 3
Nuair a bha Dùghall Bochanan, am bàrd spioradail, na dheugaire chaidh e a dh’fhuireach ann an Sruighlea. Chaidh e far rathad an Tighearna, ged a bha na peacaidhean aige a’ bualadh air a chogais. Tha e ag innse anns an leabhar aige Beatha agus Iompachadh Dhùghaill Bhochanain mar a thachair dha aon latha nuair a bha e a-muigh air an t-sràid. “Bha saighdear air mhisg a’ falbh romham,” tha e ag ràdh, “agus bha gillean òg’ eile a’ cur mì-thlachd air le bhith tilgeadh seann ghiobal de luideag shalach na aodann…”
Cha do thuig Dùghall an suidheachadh agus thog e an clobhd airson a thilgeil far an rathaid. Shaoil an saighdear gun robh Dùghall air fear de na bleigeardan a bha a’ dèanamh dì-meas air. Tharraing e a bheigeileid agus rinn e air Dùghall. Seo an tuairisgeul a tha Dùghall a’ dèanamh dheth: “Chaidh mi a-steach ann an clobhsa agus dìreach mar a bha mi a’ dol a-steach, agus esan air tì a lann a shàthadh annam, dh’òrdaich an Tighearna na fhreastal glòrmhor gun thuit e an aghaidh a chinn agus làigh e car ùine gun mhothachadh gus an d’ fhuair mi teicheadh lem bheatha.”
An dèidh ùine ann an Sruighlea chaidh Dùghall a dh’fhuireach ann an Dùn Èideann greis agus an uair sin don Cheapan ann an Siorrachd Shruighlea. “Bha mi nis’ ochd bliadhna deug a dh’aois agus dh’iarr m’ athair orm ceàird de sheòrs’ eigin a roghnachadh a chum a dhol ga h-ionnsachadh, ach sin an nì nach robh mi riamh deònach a dhèanamh,” tha e ag aideachadh, “oir ghràdhaich mi mo chaitheamh-beatha diamhanach, fuasgailt fhèin cho mòr ’s nach b’ urrainn mi smuainteachadh le tlachd air a’ chaochladh.” ’S iad na caraidean aige a mhol dha gu làidir ceàird a thoirt a-mach. Ghabh e obair le caraid airson trì bliadhna airson saoirsneachd ionnsachadh.
Ach mus robh na trì bliadhna seachad, chaidh Dùghall is a mhaighstir a-mach air a chèile agus chaidh e gu fear eile ann an Dùn Breatann. Cha do mhair an obair sin fada nas motha. Bha Dùghall air a ghlacadh le gnothaichean spioradail, ach chan eil sin a’ ciallachadh gun robh e an-còmhnaidh dìleas do theagasg nan sgriobtaran.
Anns an leabhar, tha e ag innse dhuinn mar a thug cuid de shearmonaichean buaidh mhòr air. Seo eisimpleir: Bha sàcramaid suipeir an Tighearna gu bhith air a frithealadh ann an Calasraid, agus chaidh mise don àite sin agus air Disathairne chuala mi searmon glè shòlasach … Thug am ministear fa-near gum faodadh an creideach a bhith air uairean ann an gluasad a’ ghràis cho lag ri caol-smùid a bhiodh de choinneal an dèidh a sèideadh às; “Ach,” ars esan, “am mùch an Tighearn’ Iosa an caol-smùid sin? Cha mhùch, beòthaichidh e e agus sèididh e air le gaoth an Spioraid Naoimh gus an gabh e suas na lasair.”
Ann an seachd ceud deug, ceathrad ’s a dhà (1742), chaidh Dùghall gu co-chruinneachadh mòr ann an Camas Long faisg air Glaschu. Thàinig dà fhichead mìle duine cruinn airson èisteachd ris an t-searmonaiche ainmeil Seòras Whitefield. Fhuair Dùghall misneachd ach bha fhathast teagamhan a’ bualadh air. Bha a bheatha a’ dol a dh’atharrachadh gu mòr, ge-tà, mar a chì sinn anns an ath Litir.
Faclan na Litreach
Abairtean na Litreach
Puing-chànain na Litreach
Bha saighdear air mhisg a’ falbh romham: A drunken soldier was walking in front of me. Misg means ‘drunkenness, intoxication’. Air mhisg means ‘drunk’. The lenition of misg in the indefinite dative singular following air is an old grammatical model still seen in Irish Gaelic and preserved in our own language in phrases like air mhàl, mean air mhean. From misg we get the adjective misgeach ‘drunken, addicted to drink’ and the noun misgear ‘drunkard, tippler’. Three stages of drunkenness from ò upwards (or, more realistically, downwards) would be fo smùid, air mhisg and air a dhalladh [leis an deoch] (for a male) or air a dalladh (for a female).
Gnàthas-cainnt na Litreach
gun mhothachadh: unconscious.
Tha “Litir do Luchd-ionnsachaidh” air a maoineachadh le MG ALBA
Broadcasts
- Fri 10 Feb 2012 11:55ѿý Radio nan Gàidheal
- Sat 11 Feb 2012 10:55ѿý Radio nan Gàidheal
- Sun 12 Feb 2012 14:55ѿý Radio nan Gàidheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.