Main content
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1364
Litir do Luchd-ionnsachaidh le Ruairidh MacIlleathain. Litir à ireamh 1364. Roddy Maclean reads this week's letter for Gà idhlig learners.
Last on
Sun 7 Sep 2025
13:55
ÃÛÑ¿´«Ã½ Radio nan Gà idheal
More episodes
Corresponding Litir Bheag
An Litir Bheag 1060
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 1364
Duration: 05:05
Litir 1364: Cinn TÃ ile A-rithist
Bu toigh leam an sgeul traidiseanta ‘Cinn Tà ile A-rithist’ innse dhuibh an-diugh. Bha uaireigin bodach a’ fuireach ann an Cinn Tà ile air taobh an iar na Gà idhealtachd. Bha e na chroitear agus na iasgair. Latha a bha seo, bha e a-muigh ag iasgach còmhla ri a chuid mhac. Bha bà ta-seòlaidh aca.Ìý
Thà inig droch shìde. Bha aca ri seòladh seachad air rubha. Ach bha e follaiseach nach biodh iad comasach air sin a dhèanamh. Cha robh fuasgladh ann ach leigeil leis a’ bhà ta dhol air a’ chladach. Bhris iad druim a’ bhà ta.
Choisich iad dhachaigh agus mus tà inig dorchadas na h-oidhche, chaidh am bodach don choille, feuch fiodh a lorg airson druim ùr a dhèanamh. Ach cha do lorg e dad a bha freagarrach.
Thà inig an oidhche agus chaill an duine a rathad sa choille. Ach lorg e taigh agus chaidh a-steach. Bha triùir sheann bhoireannach ann. Thuirt iad ris gum faigheadh e leabaidh aig ceann shìos an taighe.
Chaidh e ann, laigh e sìos agus smà il e an solas. Goirid an dèidh sin, thà inig tè de na boireannaich a-steach. Leig am bodach air gun robh e na chadal. Chaidh am boireannach gu ciste agus thug i bonaid a-mach. Cheangail i a’ bhonaid ri a ceann, thuirt i, ‘Lunnainn a-rithist!’ agus dh’fhalbh i à fianais.
Thà inig dà rna boireannach. Thug i bonaid eile a-mach às an aon chiste, thuirt i ‘Lunnainn a-rithist!’ agus cha robh sgeul oirre tuilleadh. Thà inig an treas boireannach a-steach agus thachair an dearbh rud a-rithist.
Dh’èirich am bodach airson falbh, ach thug e sùil anns a’ chiste. Bha bonaid eile ann. Chuir e air a cheann i. Thuirt e ‘Lunnainn a-rithist!’ agus taobh a-staigh tiotan bha e ann an seilear uisge-bheatha ann an Lunnainn. Bha an triùir bhoireannach an sin, sìnte air an là r. Bha iad air mhisg.Ìý
Bha na boireannaich air tapaichean nam baraillean fhà gail fosgailte agus bha an t-uisge-beatha ag aoidion asta. Dh’fheuch am bodach an t-uisge-beatha. Shuidh e sìos, chuir e a bhonaid na phòcaid agus ghabh e norrag. An ath rud a mhothaich e, bha fear a’ trod ris. ‘Bleigeard a th’ annad!’ thuirt am fear eile. ‘Tha thu air a bhith a’ tighinn an seo cho tric mar mhèirleach agus tha thu agam a-nise!’
B’ e am peanas a bha roimhe a bhith air a chrochadh gu bà s. Chuir an crochadair air a’ chroich e agus chuir e an lùb-ròpa timcheall air amhaich. ‘Tha deich mionaidean agad airson dad a rà dh a thogras tu,’ thuirt e.
‘Ach tha mi neoichiontach,’ thuirt am bodach.
‘Chan eil no neoichiontach,’ fhreagair an crochadair.
Fhuair am bodach a’ bhonaid às a’ phòcaid aige. ‘Am faod mi seo a chur air mo cheann?’ dh’fhaighnich e.
‘Cuir rud sam bith a thogras tu air do cheann,’ ars am fear eile.
Chuir am bodach a’ bhonaid air a cheann agus thuirt e, ‘Cinn Tà ile A-rithist!’
Chaidh e fhèin, an crochadair agus a’ chroich suas don adhar. Phut e an crochadair dheth agus an ath mhionaid bha e ann an Cinn Tà ile, agus a’ chroich na chois. Bha a-nise pìos fiodha aige a bhiodh freagarrach mar dhruim ùr airson a bhà ta!
Thà inig droch shìde. Bha aca ri seòladh seachad air rubha. Ach bha e follaiseach nach biodh iad comasach air sin a dhèanamh. Cha robh fuasgladh ann ach leigeil leis a’ bhà ta dhol air a’ chladach. Bhris iad druim a’ bhà ta.
Choisich iad dhachaigh agus mus tà inig dorchadas na h-oidhche, chaidh am bodach don choille, feuch fiodh a lorg airson druim ùr a dhèanamh. Ach cha do lorg e dad a bha freagarrach.
Thà inig an oidhche agus chaill an duine a rathad sa choille. Ach lorg e taigh agus chaidh a-steach. Bha triùir sheann bhoireannach ann. Thuirt iad ris gum faigheadh e leabaidh aig ceann shìos an taighe.
Chaidh e ann, laigh e sìos agus smà il e an solas. Goirid an dèidh sin, thà inig tè de na boireannaich a-steach. Leig am bodach air gun robh e na chadal. Chaidh am boireannach gu ciste agus thug i bonaid a-mach. Cheangail i a’ bhonaid ri a ceann, thuirt i, ‘Lunnainn a-rithist!’ agus dh’fhalbh i à fianais.
Thà inig dà rna boireannach. Thug i bonaid eile a-mach às an aon chiste, thuirt i ‘Lunnainn a-rithist!’ agus cha robh sgeul oirre tuilleadh. Thà inig an treas boireannach a-steach agus thachair an dearbh rud a-rithist.
Dh’èirich am bodach airson falbh, ach thug e sùil anns a’ chiste. Bha bonaid eile ann. Chuir e air a cheann i. Thuirt e ‘Lunnainn a-rithist!’ agus taobh a-staigh tiotan bha e ann an seilear uisge-bheatha ann an Lunnainn. Bha an triùir bhoireannach an sin, sìnte air an là r. Bha iad air mhisg.Ìý
Bha na boireannaich air tapaichean nam baraillean fhà gail fosgailte agus bha an t-uisge-beatha ag aoidion asta. Dh’fheuch am bodach an t-uisge-beatha. Shuidh e sìos, chuir e a bhonaid na phòcaid agus ghabh e norrag. An ath rud a mhothaich e, bha fear a’ trod ris. ‘Bleigeard a th’ annad!’ thuirt am fear eile. ‘Tha thu air a bhith a’ tighinn an seo cho tric mar mhèirleach agus tha thu agam a-nise!’
B’ e am peanas a bha roimhe a bhith air a chrochadh gu bà s. Chuir an crochadair air a’ chroich e agus chuir e an lùb-ròpa timcheall air amhaich. ‘Tha deich mionaidean agad airson dad a rà dh a thogras tu,’ thuirt e.
‘Ach tha mi neoichiontach,’ thuirt am bodach.
‘Chan eil no neoichiontach,’ fhreagair an crochadair.
Fhuair am bodach a’ bhonaid às a’ phòcaid aige. ‘Am faod mi seo a chur air mo cheann?’ dh’fhaighnich e.
‘Cuir rud sam bith a thogras tu air do cheann,’ ars am fear eile.
Chuir am bodach a’ bhonaid air a cheann agus thuirt e, ‘Cinn Tà ile A-rithist!’
Chaidh e fhèin, an crochadair agus a’ chroich suas don adhar. Phut e an crochadair dheth agus an ath mhionaid bha e ann an Cinn Tà ile, agus a’ chroich na chois. Bha a-nise pìos fiodha aige a bhiodh freagarrach mar dhruim ùr airson a bhà ta!
Faclan na Litreach
Faclan na Litreach: Cinn Tà ile: Kintail; bà ta-seòlaidh: sailing boat; druim: keel; freagarrach: suitable; ciste: chest; Lunnainn: London; mèirleach: thief; peanas: punishment; neoichiontach: innocent.
Abairtean na Litreach
Abairtean na Litreach: Bha e na chroitear agus na iasgair: he was a crofter and fisherman; bha aca ri seòladh seachad air rubha: they had to sail past a headland; leigeil leis a’ bhà ta dhol air a’ chladach: to let the boat go on to the shore; triùir sheann bhoireannach: three old women; là igh e sìos agus smà il e an solas: he lay down and extinguished the light; cheangail i a’ bhonaid ri a ceann: she tied the bonnet to her head; dh’fhalbh i à fianais: she disappeared; thachair an dearbh rud a-rithist: the very same thing happened again; thug e sùil anns a’ chiste: he looked in the chest; taobh a-staigh tiotan bha e ann an seilear uisge-bheatha: in an instant he was in a whisky cellar; bha na boireannaich air tapaichean nam baraillean fhà gail fosgailte: the women had left the taps of the barrels open; bha an t-uisge-beatha ag aoidion asta: the whisky was leaking out of them; ghabh e norrag: he had a snooze; an ath rud a mhothaich e: the next thing he noticed; bha fear a’ trod ris: a man was scolding him; bleigeard a th’ annad: you’re a scoundrel; a bhith air a chrochadh gu bà s: to be hanged to death; chuir an crochadair air a’ chroich e: the hangman put him on the gibbet; chuir e an lùb-ròpa timcheall air amhaich: he put the noose around his neck; tha deich mionaidean agad airson dad a rà dh a thogras tu: you have ten minutes to say anything you want; agus a’ chroich na chois: along with the gibbet; pìos fiodha: a piece of wood.
Puing-chà nain na Litreach
Puing-chà nain na Litreach: a-muigh ag iasgach còmhla ri a chuid mhac: out fishing with his sons. Cuid is used here to identify his particular sons and it commands a noun in the genitive, here a genitive plural. Mac slenderises to mic ‘sons’ in the nominative plural case, so the genitive plural form is the same as the nominative singular i.e. nam mac ‘of the sons’. When we drop the article nam we lenite the noun so the indefinite genitive plural of mac is mhac.
Gnà thas-cainnt na Litreach
Gnà thas-cainnt na Litreach: Bha iad air mhisg: they were drunk/intoxicated.
Broadcast
- Sun 7 Sep 2025 13:55ÃÛÑ¿´«Ã½ Radio nan Gà idheal
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.