
02/03/2001
A letter for Gaelic learners with Roddy MacLean.
Clip
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh 87
Duration: 04:44
Litir 87: Uilleam Ros
Aig an à m seo a h-uile bliadhna, bidh daoine air feadh Alba, agus ann am mòran dùthchannan eile, a’ comharrachadh beatha bà ird. Cha leig mi leas innse dhuibh cò th’ ann – bidh fios agaibh mar thà . Rugadh Raibeart Burns air a’ chòigeamh latha fichead dhen Fhaoilleach o chionn dà cheud, dà fhichead bliadhna ’s a dhà .
Chan eil teagamh ann mu thà lant Bhurns - bha e na bhà rd air leth. Ach tha aon rud ann mu dheidhinn, feumaidh mi aideachadh, a tha a’ cur dragh orm. ’S e sin an dòigh sam bi muinntir na Gaidhealtachd a’ comharrachadh Bhurns – bà rd nach robh air a thuigsinn gu ìre mhòir sam bith air a’ Ghaidhealtachd nuair a bha e bèo – agus mar a tha iad, aig an dearbh à m, a’ dìochuimhneachadh nam bà rd aca fhèin. Anns an t-Srath, ann an ceann a deas an Eilein Sgitheanaich, agus ann an Geà rrloch ann an Ros an Iar, tha e nas buailtiche gum bi Suipear Bhurns ann na rud sam bith a’ comharrachadh bà rd Gaidhealach.
Carson a thagh mi an dà à ite sin? Uill, tha deagh adhbhar agam. Dìreach trì bliadhna as dèidh breith Raibeirt Bhurns ann an Siorrachd Adhair, rugadh fear anns an t-Srath, faisg air an Ath Leathann, anns an Eilean Sgitheanach, a bha e fhèin gu bhith na bhà rd air leth. B’ esan Uilleam Ros. Chuir e seachad bliadhnaichean ann an Geà rrloch, an sgìre dhan do bhuin a mhà thair.
Bha an dithis bhà rd faisg air a bhith co-aimsireil. Bha Ros trì bliadhna na b’ òige na Burns agus chaochail e sia bliadhna roimhe. Bha e dìreach ochd bliadhna fichead a dh’aois nuair a fhuair e bà s.
Nuair a bha Uilleam òg, ghluais e fhèin is a phà rantan gu Farrais ann an Siorrachd Mhoireibh, far an d’fhuair e oideachadh math anns an sgoil. An uairsin, chaidh iad a dh’fhuireach ann an Geà rrloch. Bha athair na cheannaiche – fear dhen t-seòrsa a bhios a’ siubhal – agus ’s ann tric a bhiodh e ag obair anns na h-Eileanan Siar. Rachadh Uilleam ann cuide ris uaireannan, a’ cur ris a’ bheartas-cà nain a bha e a’ cà rnadh na cheann. Thathar ag rà dh gu robh e dhen bheachd gur e an t-à ite far an cuala e a’ Ghà idhlig a b’ fheà rr – taobh siar Eilein Leòdhais.
Chuir e seachad ùine cuideachd ann am pà irtean eile dhen Ghaidhealtachd – ann an Siorrachd Pheairt is Earra-Ghaidheal gu h-à raidh, agus tha e coltach gun do sgrìobh e mòran de a chuid bhà rdachd aig an à m sin. Gu mì-fhortanach, chailleadh mòran dhith.
Thill e a Gheà rrloch agus fhuair e obair mar mhaighstir-sgoile, agus b’ e sin a dhreuchd nuair a dh’fhàs e tinn leis a’ chaitheimh, agus leis a’ chuing, neo leis a’ mhùchadh mar a chanas muinntir Gheà rrloch. B’ iad sin na tinneasan a thug bàs dha.
Uill, ’s dòcha. Dh’fhuiling Uilleam cuideachd le tinneas dhen t-seòrsa nach urrainn do dhotair cà il a dhèanamh mu dheidhinn – an gaol. Nuair a bha e ann an Leòdhas, fhuair e eòlas air tè air an robh “Ros” cuideachd mar ainm – Mòr Ros, à Steòrnabhagh. Agus sgrìobh e dà n anns a bheil i air a h-ainmeachadh – “Feasgar Luain”. “Ge b’ ann air chuairt, neo thall an cuan,” sgrìobh e, “gum bi mi smuainteach ort gu brà th.”
Ach, cha do ghabh Mòr gaol cho trom air Uilleam. Agus bha sin air a bhith brònach ach a-mhà in airson aon rud. Dh’fhà g briseadh-cridh’ a’ bhà ird dà n, neo òran, againn, a th’ air a sheinn fhathast an-diugh, agus a tha am measg nan òran as breà gha a thà inig a-riamh às a’ Ghaidhealtachd. Bheir sinn sùil air an ath sheachdain.
Faclan na seachdaine
Puing ghrĂ mair na seachdaine
Abairtean na seachdaine
GnĂ ths-cainnt na seachdaine
Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic
Tha Litir do Luchd-ionnsachaidh air LearnGaelic (le PDFs)
All letters
Tha na litrichean uile an seo / The letters are available here
Podcast: Litir do Luchd-ionnsachaidh
Letter To Gaelic Learners
Podcast
-
Litir do Luchd-ionnsachaidh
Litrichean Gaidhlig do luchd-ionnsachaidh. Gaelic letters for students of the language.